Page 8 - STAV broj 338

POLITIKA

Nakon kraha marionetskog režima u Kabulu

ŠTA SE KRIJE IZA

TALIBANSKOG

“BLITZKRIEGA”

Utjecaj Mehdija Mudžahida među pripadnicima šiitskih Hazara
bio je ključni moment koji je osigurao podršku ove šiitske skupine
talibanima. To govori da su talibani tokom protekle dvije decenije
sazrijevali i da su danas profilirani i sofisticirani politički operatori
duboko svjesni nužnosti inkluzivnosti i senzibiliteta, te vjerskog
i etničkog pluralizma, koji su neophodni za uspješno upravljanje
multietničkim društvom kakvo je Afganistan, a posebno svjesni
okruženja u kojem se Afganistan nalazi.

Piše: Osman SOFTIĆ od sovjetske invazije, i to pod zajedničkim afganistansku elitu, koja je bila navikla na
imenom mudžahedini (borci na Božijem komunistički model modernizacije društva,
putu). Podršku u novcu, naoružanju i obuci čemu su se prvi put suprotstavili islamisti
akon munjevite pobjede afgani- u toj njihovoj borbi najviše su im pružale čije je središte djelovanja bilo na Univer-
stanskih talibana nad snagama Sjedinjene Američke Države, Saudijska zitetu u Kabulu.
marionetskog režima u Kabulu, Arabija i susjedni Pakistan, koji su se bo- Talibani kao fenomen i kao najveća po-
Nkoji se srušio kao kula od karata, i jali prodora sovjetskog komunizma u ovaj jedinačna mudžahedinska formacija nastali
to bez pružanja značajnijeg oružanog otpo- dio islamskog svijeta. su kao pokret manje grupe konzervativnih
ra, talibani su uspostavili potpunu kontro- Iako im je zajednički cilj bio osloba- studenata islamskih nauka iz reda etničkih
lu nad teritorijem Afganistana i užurbano đanje zemlje od sovjetskog okupatora, vi- Paštuna koji su se kao dječaci školovali u
rade na konsolidaciji nove vlasti. zija se Afganistana sa stanovišta različitih konzervativnim pakistanskim medresama,
Talibanski “Blitzkrieg” desio se neoče- mudžahedinskih frakcija razlikovala, te a dolaze primarno iz najmnogobrojnije et-
kivano, i to simultano s povlačenjem ame- su od 1989. do 1996. nastavili krvavi gra- ničke grupe u Afganistanu, Paštuna, koji
ričkih okupacionih trupa i njihovih zapad- đanski rat i borbu za vlast u Afganistanu. nisu mogli prihvatiti etničke podjele, ko-
nih NATO partnera iz Afganistana koje su Svaka od sukobljenih frakcija imala je i rupciju, vlastoljubivost, kriminal, eksplo-
2001. okupirali ovu nesretnu muslimansku svoje različite sponzore koje je kultivirala ataciju stanovništva, šverc narkoticima i
zemlju u južnoj Aziji opravdavajući svoju još iz vremena otpora sovjetskoj agresiji. međusobne destruktivne sukobe različitih
agresiju imperativom likvidacije teroristič- Najveći intermudžahedinski sukob mudžahedinskih frakcija koje su prethod-
ke grupe “Al-Kaida” i talibanskog režima bio je između pristalica umjerenije mo- no uspjele poraziti svoje komunističke se-
koji joj je u to vrijeme pružao utočište i dernističke intelektualne islamske struje kularne rivale koje je podržavao sovjetski
zaštitu, a koju su američke vlasti optužile pod vodstvom Burhanuddina Rabbanija i komunistički režim.
za teroristički napad na zgrade Svjetskog Ahmeda Šaha Mesuda, Tadžika, i jedne od Na pomenutoj platformi talibani su
trgovinskog centra u New Yorku u kojem najradikalnijih islamskih frakcija, Hizbi uspjeli pridobiti podršku većine stanov-
je živote izgubilo nekoliko hiljada ljudi. Islami, partije koju je predvodio Gulbud- ništva, prije svega na temelju dvije stvari,
din Hikmetyar, i drugih mudžahedinskih borbi protiv kriminala, jer su uspostavi-
RAZLIKE U VIZIJI AFGANISTANA vođa koji su kontrolirali različite regije i li red i sigurnost, i borbi protiv trgovine
Talibani su prvi put uspjeli konsolidi- gradove Afganistana i borili se za svoje narkoticima, čiju su proizvodnju i promet
rati vlast u Afganistanu 1996. izvojevavši partikularne ekonomske, političke, ple- drastično reducirali. Talibani su također
pobjedu u afganistanskom građanskom ratu menske ili etničke, odnosno regionalne dobili legitimitet i podršku stanovništva
u kojem su se za političku vlast sukobile interese. U plemenskom društvu u kojoj jer su bili kadri pružiti zaštitu ruralnoj žen-
različite etničke grupe, regionalne plemen- je fenomen centralne države bio strano ti- skoj populaciji koja je bila podložna arbi-
ske vođe i islamističke ideološke frakcije, jelo talibani su uspjeli centralizirati vlast i trarnom zlostavljanju, silovanju i pljački,
i to nakon što su zajedničkim naporima kontrolu, a njihov režim u to vrijeme bio je pružajući joj zaštitu različitih bandi koje
tokom desetogodišnjeg gerilskog otpora izrazito arhaičan, represivan, retrogradan su harale Afganistanom u to vrijeme u ko-
sovjetskoj okupaciji oslobodile Afganistan i neprihvatljiv za sekularno orijentiranu jem je vladalo bezvlašće, dok su se rivalske

8 27/8/2021 STAV