Page 13 - STAV broj 338

planinskih masiva kontrolira i grad Kabul. ko kontrolira autocestu i cjelokupni prevoj (formalno okupljenim oko naziva “ban-
Godine 1964. za ovaj masiv bore se dvije ple- Salang ima kontrolu nad opskrbom, snabdi- ditska opozicija”). Tako je preko “Mosta
menske vojske, a jednu, za koju će ishod reći jevanjem, a samim tim i stratešku prednost prijateljstva” između SSSR-a i Afganistana
i pobjedničku, vodi dječak star 11 godina. U snabdijevanja vlastitih snaga. krenula 40. sovjetska armija generala Bori-
toj bici jedanaestogodišnji dječak manevrom sa Gromova, bez da su imali bilo kakve re-
ubacuje svoje snage u pozadinu protivnika, SOVJETSKA INTERVENCIJA levantne obavještajne podatke o snagama
pri čemu dvostrukim udarom sprijeda i sle- I POVRATAK KUĆI koje će im se suprotstaviti.
đa uništava glavninu neprijateljske vojske Prilika za povratak kući otvorila se za S druge strane, Massoud je proglasio
dok preživjele zarobljava. Uopšte njegov rat- Massouda izbijanjem državnog udara 1973. džihad sovjetskom zavojevaču i kolabora-
nički put koji će ga postaviti na pijedestal godine, a koji je na vlast doveo Mohamme- cionistima oličenim u Aminovoj, a kasni-
najvećih gerilskih vojskovođa 20. stoljeća da Daouda. Unatoč poznanstvima u afgani- je Karmalovoj vladi, te je okupio oko sebe
bit će obilježen manevarskim ratovanjem s stanskoj vojsci, pokušaj zbacivanja Daouda značajan broj boraca koji će činiti nukleus
brzim upadima po modelu “udari i bježi”. nije uspio te se Massoud povukao u Pakistan njegovih mudžahedinskih odreda. General
Rođeno ime vojskovođe jeste Ahmad Shah, pod okrilje pakistanske obavještajne služ- Boris Gromov ulaskom u Afganistan uspio
a zbog svojih postignuća, bit će poznatiji be ISI. Međutim, upravo će podrška ISI-ja je zagospodariti gradovima te aerodromom
pod nadimkom Massoud (Hrabri), dok će usmjerena ka Rabbaniju stvoriti jaz između Bagram, pri čemu su putne komunikacije i
ga njegovi sunarodnici prozvati “Lavom sve trojice (vođe mudžahedinskog pokreta: njihova kontrola ostali ipak kao nedostižan
od Panjshira”. Porijeklom, Massoud je bio Hekmatyar, Rabbani i Massoud), pri čemu zadatak za trupe sovjetske armije. Potpora
Tadžik tako da nije dolazio iz vladajućih i će se samostalno 1978. godine Massoud sa što su ju od SAD-a i Carterove administra-
dobrostojećih afganistanskih plemena te svojih 30 ljudi vratiti u Panjshir. Međutim, cije dobijali mudžahedini opskrbila je mu-
će mu upravo takav plemenski miraz biti historijski sat kucao je u ritmu invazije Af- džahedinske trupe savremenim sistemima
argument ostalim mudžahedinskim vođa- ganistana od Sovjetskog Saveza, pri čemu za protuoklopnu i protuzračnu borbu. Pri
ma za nekooperaciju s njim. Rođen 1953. se kao povodi invazije navode instaliranje tome su se dostavljali tipovi naoružanja o
kao jedan od četiri sina afganistanskog ge- i konsolidiranje prosovjetskog režima, ali kojima bi izobrazba i obuka trajala kratko
nerala u selu Džangalak, Massoud je živio i ostvarivanja sovjetske strateške dubine u i prosto, a što je u potpunosti komplemen-
u strogoj patrijarhalnoj porodici, pri čemu opštoj odbrambenoj zaokruženosti SSSR-a. tarno s obrazovnim kategorijama mudžahe-
je zbog očevog odsustva odrastao uz majku. U svojoj epohalnoj studiji Povijest hlad- dinskih boraca. U tom smislu, vrlo brzo su
Nakon srednjoškolske izobrazbe u elitnoj nog rata autor Odd Arne Westad navodi “da se Sovjeti našli u nezavidnom položaju, pri
srednjoj školi u Kabulu, po završetku odlazi su se afganistanski komunisti 1979. godine čemu su njihovi moćni helikopteri Mi-24
na studij u Francusku, gdje će diplomirati pribojavali ‘iranskog scenarija’ islamističke bili obarani, transportna avijacija je također
na Politehničkom fakultetu. Tokom studi- revolucije, pri čemu su Sovjeti bili konster- trpjela strahovite gubitke, dok su se na ko-
ja prvi put dolazi u dodir sa sljedbenicima nirani inertnim odnosom afganistanskog pnu egzemplarno derogirali svi doktrinarni
i učenjima Burhanuddina Rabbanija, iako predsjednika Muhameda Tarakija, koji je postulati sovjetske upotrebe oklopno-me-
neće prihvatiti Rabbanijevo ekstremističko ubijen u sukobu s Hafizulahom Aminom”. haniziranih jedinica, ali i uopće izvođenja
učenje, već će se vratiti sufijsko-sunitskim Međutim, Sovjetima je na katolički Božić borbenih dejstava protiv gerilskih pokreta.
učenjima koja su prakticirana u njegovoj 1979. godine osvanuo “dan D” i ušli su u Tehničko-tehnološki aspekt sovjetske
porodici, ali će poznanstvo s Burhanuddi- avanturu koju stručna javnost naziva i “so- intervencije prikazuje primjer asimetričnog
nom Rabbanijem i kasnije Gulbuddinom vjetskim Vijetnamom”. Sovjeti upadaju u rata, pri čemu su snage okupljene oko proso-
Hekmatyarom uveliko odrediti Massouda Afganistan s ciljem da konsolidiraju Amina, vjetske vlade Babraka Karmala (prije njega
kao jednog od trojice budućih vođa gerilskih osnaže armiju lojalnu zvaničnom Kabulu te Hafizullaha Amina) u Kabulu, a zajedno sa
trupa koji će biti objedinjeni pod imenom po potrebi dejstvuju protiv mudžahedina sovjetskim efektivima predstavljali snažnu
“mudžahedini”, odnosno Božiji ratnici.
Također, rodni zavičaj Massouda bit-
no će odrediti njegove operativno-taktič-
ke sposobnosti s obzirom na to da je dolina
Panjshir (Pet lavova) strateški koridor pre-
ko planinskog lanca Hindukuš, pri čemu
su sve osvajačke vojske morale forsirati
upravo tim koridorom ka Kabulu koji je
udaljen oko stotinu kilometara od korido-
ra. Sam koridor, odnosno dolina Panjshir,
sazdan je od mnogobrojnih dolina koje se
usijecaju u pejzaž, pri čemu su se u taj vr-
letni pejzaž usjekli usponi visoki i do šest
kilometara. Povrh svega, operativno-taktič-
ke odrednice doline Panjshir posebno ističe
neposredna blizina “žile kucavice” za op-
skrbu svim robama i u svim uvjetima, a to
je autocesta Salang te istoimeni tunel dug
dva i po kilometra na nadmorskoj visini od
3.400 m. Zbog manjka putne infrastruktu-
re, koje konkretno nije ni bilo, prevoj kao i
tunel Salang imali su strateški značaj za sve
osvajače Afganistana s posebnim akcentom
na sovjetsku intervenciju. Prema tome, onaj

STAV 27/8/2021 13