Page 14 - STAV broj 338

POLITIKA

i odlično opremljenu oružanu silu. S druge
strane, suprotstavili su im se iz Pakistana
naoružani mudžahedinski odredi koji su se
u vrletnim pejzažima ukopali u afganistan-
ske pećine, vrebajući i presrećući putne ko-
munikacije i postavljajući zasjede za trupe
afganistanske regularne i sovjetske armije.

KOST U GRLU SOVJETSKIH TRUPA
S obzirom na to da je oko sebe okupio
između 5.000 do 7.000 boraca, Massoud
je odlučio za zonu odgovornosti odabrati
matičnu regiju Panjshir, pri čemu je svo-
jim planovima bitno utjecao na sovjetske.
Naime, dolina Panjshir bila je otprilike
jednako udaljena od granice Afganistana sa
SSSR-om, ali i Pakistanom kao glavnom
bazom za snabdijevanje mudžahedinskih voda, nisu bile disciplinirane, ali su u uvje- Prema mišljenju sovjetskih oficira koji
trupa materijalno-tehničkim sredstvima. tima zasjeda vrlo brzo pod paljbom neutra- su ga imali prilike upoznati tokom prego-
U tom pogledu, zadatak koji su si zadali lizirale neprijateljski oklop te se kao lešinari vora, ostavljao je utisak hladnokrvne, ali
Sovjeti bio je ovladati afganistansko-paki- sjurili ka plijenu i preživjelima. Massou- i veoma inteligentne osobe sa smislom za
stanskom granicom kako bi se mudžahedini dova znanja o operatici i uopće vođenju upravljanje resursima i personalom, unatoč
lišili potpore i snabdijevanja pakistanske, ali rata proizlazila su iz sovjetskih udžbenika nedostatku formalne vojne izobrazbe. Kao
i američke obavještajne zajednice. Međutim, i priručnika o taktici koje je pronalazio u jedan od vođa mudžahedinskog pokreta,
pored pakistanske pomoći i rute preko koje zarobljenim konvojima materijala, naoru- Massoud je jedini mudžahedinski vođa
su dolazili američki paketi pomoći (među žanja i raznih roba. Uopće njegov ratnički koji tokom rata nikada niti jednom nije na-
kojima se izdvajaju dopremanja protuzrač- profil nije odudarao od klasičnog afgani- pustio zemlju i narod koji je branio, a što
nih sistema FiM-92 “Stinger”), Massoudo- stanskog vojskovođe sa svim atributima i nije bila praksa među njegovom saborci-
ve trupe počele su ugrožavati saobraćajnu asketskog života, uvjetovanom nestašicom ma. Štaviše, njegovi korumpirani saborci
komunikaciju Kabul-Kunduz, ali i prevoj i nedostatnom opremljenošću. Međutim, su tokom rata stekli ozbiljna materijalna
Salang, pri čemu bi gubitak svakog konvo- intelektualni dometi Massouda uvelike sredstva od donacija, pri čemu bi ta sred-
ja za Sovjete značio racionalizaciju potroš- su pospješili njegove rezultate s obzirom stva usmjeravali ka privatnim računima u
nje materijalno-tehničkih sredstava. Pre- na to da on nije improvizirao već se “škol- švicarskim bankama. Dok je s druge strane
ma tome, odgovor Sovjeta i afganistanske ski” odnosio prema zadacima. Sa sobom je Massoud gradio škole i nastojao opismeniti
vojske bio je indikativan: slomiti gerilske pored poluvojničke uniforme i nuristanija svoj narod jer je, prema onom što je vidio,
trupe u dolini Panjshir! na glavi nosio i torbu s nekoliko knjiga od vrlo brzo anticipirao da je osnovna teško-
U aprilu 1980. godine Sovjeti i vojska kojih se izdvajao Kur’an, od kojeg se nije ća u savladavanju upotrebe naoružanja, ali
DRA započinju operaciju “Panjshir 1” s ci- odvajao, ali i nekoliko sovjetskih rječnika. i uopće mirnodopskog života u Afganistanu
ljem slamanja gerilskih odreda, ali i likvi- zapravo veliki procenat nepismenosti. Ta-
dacije samog Massouda, koji je za kratko kođer, ustrojio je sistem sudova, prikuplja-
vrijeme pridobio povjerenje Shure (afgani- U aprilu 1980. godine Sovjeti nja poreza i preraspodjele dobara, pa čak i
stanska vojno-plemenska instanca rukovo- specifičan mobilizacijski sistem.
đenja trupama) za izvođenje operacija u do- i vojska DRA započinju Uopće se izdvajao od svih mudžahe-
lini Panjshir. Massoudove trupe ne samo da operaciju “Panjshir 1” s dinskih komandanata svojom stalnom
su preživjele tu operaciju već su periodično agilnošću na terenu naoružan svojim omi-
izdržale devet redno numerisanih operacija ciljem slamanja gerilskih ljenim automatom AKS-74u, razgovarao je
“Panjshir”. Sovjetska 40. armija najčešće bi odreda, ali i likvidacije samog s medijima koji su ga mnogo voljeli zbog
ispred sebe u napadnim operacijama isturila komunikativnosti, ali i eruditivnosti jer
afganistanske trupe, koje bi imale zadatak Massouda, koji je za kratko je Massoud je govorio francuski i ruski. S
ostvariti borbeni dodir s mudžahedinima vrijeme pridobio povjerenje vojnog aspekta gledano, Sovjeti su na njega
te tako omogućiti lociranje gerilaca koje bi bacili sve što su imali od oklopa do avija-
Sovjeti snažnom koncentracijom vatre iz Shure (afganistanska cije, no svejedno nisu mogli ući u dolinu
zraka te artiljerijskim oruđima anhilirali. vojno-plemenska instanca Panjshir. Uvidjevši da će im Massoud u
Po potrebi, Sovjeti su angažirali jurišne he- potpunosti ugroziti i zamrznuti snabdije-
likoptere Mi-24, koji bi s velikom vatrenom rukovođenja trupama) za vanje trupa svojim stalnim upadima i pu-
moći mogli ubaciti u naletu po jednu deseti- izvođenje operacija u dolini stošenjima konvoja, Sovjeti u ljeto 1983.
nu zračno-desantnih jedinica ili padobrana- godine predlažu primirje s Massoudovim
ca u pozadinu mudžahedina. Ali uglavnom Panjshir. Massoudove trupe mudžahedinima u trajanju od pola godine.
bi svaki put Massoud upustio afganistanske ne samo da su preživjele tu Massoud istrošen u materijalno-tehničkom
trupe u klisure i uske usječene prolaze na smislu objeručke prihvata i naplaćuje pri-
južnim ulazima u dolinu Panjshir te bi mi- operaciju već su periodično mirje 350.000 dolara, s kojima bi opremio
niranjem stijena zarobio u “slijepoj ulici” izdržale devet redno svoje borce, ali i pokušao potražiti novu
Sovjete od prethodnice do začelja. numerisanih materijalnu, političku i vojnu pomoć izvan
Mudžahedinske trupe, obrazovane u Afganistana. Naravno, Sovjeti su odah-
formacijski ustroj najčešće snage ojačanog operacija “Panjshir”. nuli jedan kratak period u kojem su dva

14 27/8/2021 STAV