Page 15 - STAV broj 338

puta pokušali da likvidiraju Massouda, 1985. godine s ciljem osvajanja snažne utvr- cilju kao niti jedan atentator prije njih. U
ali bezuspješno. de afganistansko-sovjetskih trupa Peshg- kameri koju su nosili bio je skriven eksplo-
U tom periodu najveći saveznik Masso- hor. Massoudove snage zarobile su preko ziv koji se aktivirao kada odluče drugi put
uda bilo je vrijeme koje je dobio za obuča- 600 afganistanskih i sovjetskih vojnika, pokrenuti kameru. Massoudovo osiguranje
vanje i uvojničavanje svojih mudžahedin- bitno pomjerivši svoj manevarski prostor pretreslo ih je do gole kože, ali ovako vještu
skih trupa, koje su polovinom 1984. godine ka jugu. Sovjeti, uplašeni sveopće ofanzive eksplozivnu napravu nisu detektirali, a da
brojale preko 7.000 naoružanih boraca uz po širini nevidljivog i neformalnog fronta, Massoudov kraj dobije jedan poseban znak
stalno organizirani priliv i obuku u poza- kreću u kontraudar ka Peshghoru s 10.000 pored puta, u njegovom štabu tog dana nije
dini. Ohrabren postignutim, Massoud ša- boraca i doživljavaju katastrofalan poraz. bilo specijalnih pasa dresiranih da nanjuše
lje zahtjev polovinom 1984. godine da mu Suštinski, Massoudovi mudžahedini su se eksploziv. I tog dana talibani su uspjeli li-
se ispune tri uvjeta: da direktno pregova- uveliko počeli pripremati za juriš na Ka- kvidirati Ahmeda Shaha Massouda u nje-
ra sa Sovjetima, a ne Karmalom, da mu se bul, a sovjetsko povlačenje iz Afganistana govom štabu, a podlegao je uslijed povreda
isplati 700.000 dolara i da dobije autono- je izgledalo sve notornije. Ali i pored sveg nastalih od fragmenata kamere.
mnu jurisdikciju nad Panjshirom. Na prva truda i žrtava, dolina Panjshir nije pala u
dva uvjeta su Sovjeti i mogli pristati, me- ruke Sovjeta i Karmalove vojske. HISTORIJA SE PONAVLJA
đutim na treći nipošto, te 18. aprila 1984. Ahmad Shah Massoud možda ne bi stvo-
godine pokreću operaciju “Panjshir 7” kao TALIBANI I MASSOUDOVA SMRT rio od Afganistana ekonomski razvijenu ze-
najsnažniji udar na Massouda. Petnaestog februara 1989. godine Gorba- mlju prema evropskim standardima, ali bi
Operacija započinje strašnim bombar- čov povlači sovjetsku armiju iz “svog Vijet- nedvojbeno izgradio školstvo i izvršio refor-
diranjem strateške avijacije iz SSSR-a koje nama”, a vlast oličenu u predsjednikovanju mu arhaičnih odnosa unutar države. Da ga
traje tri dana bez prestanka, da bi 21. aprila Muhameda Najibullaha ostavlja na milost se ne bi zaboravilo, pobrinula se budućnost
krenule jedinice afganistanske i sovjetske ar- mudžahedinskim trupama koje će osvojiti koja je uvjetovana historijskim silnicama kao
mije snage 20.000 vojnika. Međutim, Masso- zemlju 1992. godine. Iako su stranci očekivali nikada prije. Jedan od najprominentnijih
ud ih je opet “povukao za nos”, njihovo stra- da će novi predsjednik Burhanuddin Rab- arapskih mislilaca Ibn Haldun ustvrdio je
hovito bombardiranje najavilo je ofanzivnu bani i ministar odbrane Afganistana Ahmed da historija ima ciklične zakonitosti perio-
operaciju razmjera koje je spoznao Ahmad Shah Massoud donijeti procvat države, de- dičnog ponavljanja. Danas, kada su se odla-
Shah te je povukao narod (procjenjuje se da silo se suprotno. Započeo je proces potpune skom Amerikanaca stvorile prilike za osva-
je Massoud izvukao oko 40.000 stanovnika anarhije i bezvlašća, a unutar mudžahedin- janje Afganistana od strane talibana, sve su
doline Panjshir na sigurno) i vojsku dublje u skih trupa započeo je krvavi građanski rat. U oblasti pod njihovom kontrolom osim jedne.
Panjshir tako da su Sovjeti udarili u prazno. tom haosu rata Gulbaniddina Hekmatyara
U operativno-taktičkom smislu, ova ope- protiv Rabbanija pojavljuju se učenici ve-
racija je prava “Pirova pobjeda” s obzirom habitskih škola u Pakistanu oličeni u voj-
na to da su osvajanje južnog ulaza u dolinu no-politički pokret “Talibani”. S obzirom
Panjshir Sovjeti platili cijenu od 2.000 po- na to da su se mudžahedinske vojskovođe
ginulih boraca bez da su nanijeli ozbiljniji istrošile u međusobnom ratovanju, njihov
udarac Massoudovim snagama. Između osta- je otpor talibanima jenjavao, a sam Masso-
log, posljednjoj operaciji “Panjshir 9” nisu ud nije se snašao u intrigantnim političkim
prethodila borbena dejstva jačeg intenziteta igrama. Grupa okupljena oko Mohammeda
te su u tom vremenu Massoudove snage pri- Omara, a sve pod tutorstvom Naseerullaha
kupljale efektive za jesenju ofanzivu s ciljem Babara (savjetnika pakistanskog predsjed-
povratka izgubljenih teritorija. nika Alija Bhuta), počela je pripremati ta-
Međutim, u junu Sovjeti pokreću opera- libanski pokret za osvajanje vlasti i Kabula,
ciju “Panjshir 9”, pri čemu po njih završava koje će se i desiti 1996. godine.
katastrofalno i potpunim neuspjehom. Ma- Massoud, posmatrajući kako rigidna tali-
ssoud snažniji nego ikada napada svime što banska krinka vraća zemlju u prethistorijski
ima sovjetske kolone, pljačkajući ih i snab- period, odlučuje se vratiti u uniformu i od-
dijevajući se sve modernijim naoružanjem lazi iz Kabula na sjever zemlje organizirati
i opremom. Oreol njegove slave u tom pe- otpor. Naoružani talibani krenuli su ka doli-
riodu u Evropu donose francuski novinari ni Panjshir, odlično naoružani, udarili su na
očarani njime, a u jednom svom intervjuu trupe Massouda, koje su ih razbile. Massoud,
daje vrlo zanimljiv odgovor kako gleda na iako je ostao sam i bez pomoći, i dalje je bio Ahmad Massoud mlađi
njegove operacije presijecanja putnih komu- neprikosnoveni branilac doline Panjshir, a
nikacija i snabdijevanja od strane Sovjeta. “Za o talibanima je rekao da su instruirani da U dolini Panjshir, tamo gdje nikada
nas napad nije dobro izveden ako iz njega omoguće inostranim kompanijama pristup nije stupila talibanska noga, pokret otpora
ne iziđemo jači za novo naoružanje oteto od afganistanskoj nafti i gasu, tvrdio je da su vodi niko drugi nego sin “Lava iz doline
Sovjeta.” I zaista, mudžahedini su bili maj- talibanima Kur’an i islam samo pokriće za Panjshir”. Mladi Ahmad Massoud okupio
stori u pljačkanju sovjetskih konvoja, nakon njihove zadatke. I jednostavno, čovjek kojeg je oko sebe značajne snage mudžahedin-
što bi iz zasjede iznenadno uništili neprija- nisu mogli pobijediti morao je biti uklonjen skih odreda i drži snažna uporišta u doli-
telja, počeli bi s demontažom svega, pa čak i tako da su talibani i “Al-Kaida” krenuli u ni Panjshir. Ukoliko ima u njemu išta od
cijelih terenskih džipova UAZ. Sve demon- proces osmišljavanja likvidacije Massouda. očeve determiniranosti, borbenosti i srča-
tirano bi montirali u svojim bazama i tako Naime, poslali su dvojicu novinara opre- ne ljubavi prema svom narodu, možemo
su se naoružali i pripremili za prvu veliku mljenih svim potrebnim ispravama k Ma- se nadati da će se bajrak pravovjernog isla-
ofanzivu na garnizonsku utvrdu Peshghor. ssoudu u Panjshir kako bi ga intervjuirali. ma neopterećenog korumpiranošću i bra-
U jesenju ofanzivu mudžahedini Ahma- Devetog septembra (!) 2001. godine stigli toubilačkim ratom nadviti nad brdovitim
da Shaha Massouda krenuli su u oktobru su u Massoudov štab približivši se svom Afganistanom. n

STAV 27/8/2021 15