Page 70 - STAV broj 293

30 GODINA VIŠESTRANAČJA

da Milošević igra nečasnu ulogu i da je on mogao racionalno vidjeti svu pogubnost su drugim političkim opcijama, a i poslije
kreator raspada SK Jugoslavije. On je tada svoje politike, sagledati je kroz procese koji su, kao članovi Saveza reformskih snaga,
sjedio u Predsjedništvu odbijajući sve ra- su u Evropi već bili završeni. On je ostao stranke koju je osnovao Ante Marković,
cionalne amandmane Slovenije i Hrvatske zarobljenik velikosrpskog nacionalizma. bili žestoki protivnici Miloševića i ekspan-
koji su išli ka tome da se partija transformi- zionizma koji je predvodio. Banja Luka je
ra. Time je pokazivao da je on čovjek koji STAV: Činjenica je da su svi republički na- bila grad koji je do početka devedesetih još
provodi program Srpske akademije nauka i cionalni lideri iz devedesetih, osim Alije čuvao partizanske tradicije, nije to tada bio
umetnosti (SANU) o stvaranju “Velike Sr- Izetbegovića, bili članovi Saveza komuni- grad agresivnog nacionalizma, već multiet-
bije”. Trebalo je prvo napasti partiju i tako sta, a većina od njih visokopozicionirani nička sredina koja se odupirala Miloševiće-
osloboditi nacionalizam da bude nesputan članovi te partije, dakle, deklarirani ljevi- voj politici. Nije se tu tada mogao napraviti
partijskim stegama. Milošević je bio preuzeo čari. Koja je krivnja komunista za ono što prevrat. Sjećam se naših političkih skupova
tu mesijansku ulogu da omeđi velikosrpski se zbilo devedesetih u Jugoslaviji? iz 1990. godine, kada smo punili sale i sta-
prostor na teritoriji bivše Jugoslavije. Među LAZOVIĆ: Krivnja komunista je ogro- dione širom Bosne i Hercegovine...
prvima koji su upozoravali na Miloševića mna. Nakon raspada Saveza komunista
bio je Ivo Komšić, koji je tada bio član ru- na 14. kongresu, republička komunistička STAV: Nije li to tada malo i zavaralo par-
kovodstva Partije. On je bio izrazito oštar vodstva nisu smogla ni snage, ni hrabrosti, tijsko rukovodstvo pa je ono s Nijazom
u kvalifikacijama Miloševićeve politike, ni sposobnosti da se odupru ekspanziji ve- Durakovićem na čelu pomislilo da će po-
tražeći čak i to da se s Miloševićem preki- likosrpskog nacionalizma. bijediti nacionalne stranke na prvim više-
ne komunikacija. Vrativši se s 14. kongre- stranačkim izborima?
sa, Nijaz Duraković i Nijaz Skenderagić STAV: A je li to u Bosni uopće bilo moguće? LAZOVIĆ: Bio sam tada jedan od najmla-
upozoravali su nas u Centralnom komitetu LAZOVIĆ: Bosna se velikosrpskom na- đih članova Centralnog komiteta SKBiH
na posljedice onoga što se u Beogradu na cionalizmu u prvom njegovom pokušaju – Karlo Filipović, Zlatko Lagumdžija i ja
kongresu desilo. bila oduprla. Podsjećam vaše čitaoce na – i prisustvovao sam svim većim prediz-
događaje s kraja osamdesetih, na rušenja bornim skupovima. Zaista smo vjerovali u
STAV: Kasnije ste, tokom pregovora o unu- republičkih i pokrajinskih rukovodstava snagu koja se tu iskazivala. Ljudi su osjećali
trašnjem ustrojstvu Bosne i Hercegovine, kroz takozvanu antibirokratsku revoluci- opasnost koja se nadvila na Bosnom i Her-
imali priliku da se upoznate s Miloševićem, ju i “događanje naroda”, a što je bila mani- cegovinom i dolazili su nam dati podršku.
je li on, po Vašem mišljenju, bio naciona- festacija organiziranog agresivnog srpskog Nisu to bili skupovi u malim salama, već
lista ili je samo koristio nacionalizam za nacionalizma. Smjenjivani su ljudi koji su na stadionima i u velikim dvoranama po-
ostvarivanje svojih ciljeva? vodili centralne komitete republika i po- put Zetre, koja nije mogla primiti sve one
LAZOVIĆ: Prihvativši program stvaranja krajina i postavljani oni koji su bili lojalni koji su tada došli. Masovnost tih skupova,
“Velike Srbije”, on je morao biti i nacionali- Miloševiću. Jedino je Bosna i Hercegovina, zabrinutost, poruke koje su tom prilikom
sta. Ali mislim da mu je nacionalizam, pri- zahvaljujući Nijazu Durakoviću i tadašnjem bile izrečena i podrška koja smo dobivali
je svega, bio oruđe za ispunjavanje ciljeva, partijskom i republičkom rukovodstvu, ali govorili su da će SDP, tadašnji Savez ko-
da se ostvari kao mesija, kao čovjek koji je i Branku Mikuliću, donijela odluku da se munista, dobro proći.
ostvario “vjekovni san srpskih nacionalista”, zabrane takvi mitinzi. Tada je cijelo bosan-
da realizira ideju “homogene Srbije” iz Na- skohercegovačko rukovodstvo, multietnič- STAV: Vlada uvjerenje da je SDP zamr-
čertanija objavljenih 1844. godine. Koliko ko, moram naglasiti, stalo u odbranu Bosne znuo svoje aktivnosti tokom Agresije, ali
sam ga ja upoznao u Ženevi i Daytonu, to je i Hercegovine. znamo da je opozicija djelovala. Da li je
bio čovjek dosta siguran u sebe, ponašao se stranački život, generalno gledano, bio
nonšalantno, samouvjereno, prepotentno, STAV: Gledajući iz ovog vremena, to izgle- mrtav tokom rata?
nekada drsko i bezobrazno, ne uvažavajući da i pomalo nevjerovatno, da mitinga nije LAZOVIĆ: Nije tačno da je SDP zamrznuo
protokole. Pogotovo u Daytonu, gdje se to- bilo u Banjoj Luci, Trebinju, Bijeljini ili svoje djelovanje u ratu. Naprotiv, SDP je
kom pregovora gotovo svakodnevno šetao s drugdje po gradovima i općinama koje su aktivnim učešćem u izvršnim i zakonodav-
čašom viskija u ruci, pa mu je jednom prili- danas u RS-u. nim strukturama Republike dao nemjerljiv
kom Izetbegović rekao: “Molim te, nemoj LAZOVIĆ: Tada su svi prostori unutar Bo- doprinos odbrani Bosne i Hercegovine.
više s tom čašom ulaziti u moje prostorije.” sne i Hercegovine bili etnički izmiješani. Alija Izetbegović bio je svjestan da Bosnu
Ta njegova nadobudnost i prepotentnost na Neki od onih koji danas vode Republiku i Hercegovinu u tom vremenu može odbra-
kraju ga je i koštala kao čovjeka koji nije srpsku, poput Milorada Dodika, pripadali niti samo ako su državne strukture Bosne i
Hercegovine multietničke. On je pravilno
procijenio da Bosnu i Hercegovinu može
braniti ako je opozicija aktivni dio te od-
Donja granica uvijek je bila teritorijalni i politički brane. Stoga je na početku agresije, 1992.
godine, pozvao rukovodstvo SDP-a da se
opstanak Bosne i Hercegovine, da ne može doći do njene priključi državnim strukturama aktivnim
učešćem svojih predstavnika. Mi smo to
podjele. Moram kazati da je Alija Izetbegović tokom na jednoj sjednici predsjedništva stranke
pregovora 1995. bio sasvim druga politička ličnost u prihvatili.
odnosu na 1992. godinu. Izetbegović je 1995. godine bio STAV: Je li tome unutar stranke bilo otpora?
politička ličnost koja je imala rezolutan stav, koja se LAZOVIĆ: Bilo je razmišljanja kod po-
jedinaca da mi sa SDA ne trebamo ništa
naučila i političkoj lukavosti uz pomoć koje će kreirati raditi, da su oni naši ideološki protivnici.
Prevladao je stav da je ovo vrijeme agresije
neke stvar kako bismo dobili ono što smo zacrtali na Bosnu i Hercegovinu, da valja braniti

70 15/10/2020 STAV