Page 37 - STAV broj 343

nije uopće koordinirao sa saveznicima u
NATO-u, čime je narušio imidž alijanse
i ideala koji su motivirali njeno dvade-
setogodišnje prisustvo u ovoj musliman-
skoj zemlji. Haos izazvan povlačenjem
i američka saglasnost da talibani pono-
vo preuzmu kormilo vlasti u Kabulu ne
samo da ukazuju na sve dublji jaz između
SAD-a i Evrope već potvrđuje činjenicu
da Evropa postaje sve manje bitna za vi-
talne globalne američke interese. Neki
posmatrači američke vanjske politike u
produbljivanju jaza između Washingtona
i Bruxellesa čak prepoznaju ideološku i
institucionalnu irelevantnost “Zapada”.
Francuska, koja se u novije vrijeme naj-
više zalaže za izgradnju evropske sigur-
nosne infrastrukture neovisne o SAD-u,
a koja je na ovaj način dodatno potisnuta
na margine u cilju njenog isključenja kao
velike sile u Pacifiku, mogla bi postati
još uvjerenija u ispravnost svojih uvje-
renja o nužnosti uspostavljanja evropske
strateške autonomije neovisne o diktatu
Washingtona.

STRATEŠKI NEZAMJENJIVA ULOGA
AUSTRALIJE
Očigledno je da Washington svoju
strategiju gradi isključivo na bazi global-
nih scenarija i izazova koje nameće sve
veće rivalstvo SAD-a s Kinom, koje za-
htijeva pomjeranje fokusa s Evrope pre-
ma istočnoj Aziji i indopacifičkoj regiji.
SAD danas ima sve manje interesa, vo-
lje i kapaciteta da se ozbiljno angažira u
rješavanju evropskih problema na način
na koji je to činila tokom hladnog rata
s Moskvom, kada se na mogućnost “so-
neslaganja i koji prijeti da potakne raz- zasnovanog na vladavini prava, koji Ame- vjetske vojne i ideološke komunističke
dor u redovima NATO alijanse koja bi rikanci i njihovi saveznici sve češće, ne- ekspanzije na zapad” gledalo kao na eg-
u konačnici mogla rezultirati irelevan- kad i prenaglašeno, nazivaju rules-based zistencijalnu prijetnju. U skladu s tim,
tnošću NATO-a, u nastajućem novom international order, iako i sami nerijetko administracija Joea Bidena danas rekon-
američkom “hladnom ratu”, ovog puta s krše pravila uspostavljena međunarodnim figurira svoju politiku i globalne odnose
Kinom. To također potvrđuje konzisten- konsenzusom, i to u okviru Ujedinjenih i užurbano gradi novu vojno-sigurnosnu
tnost američke globalne strategije potpuno nacija (UN) ili međunarodnih konvenci- arhitekturu na istoku Azije koju neki po-
neovisno o tom ko sjedi u Bijeloj kući, te ja iz kojih često sebe izuzimaju kao ne- smatrači nazivaju novim, azijskim NATO
ukazuje na odlučnost Washingtona da se zamjenjivu državu (indispensable nation), savezom. Ta je arhitektura kompleksna i
ozbiljno suprotstavi svom potencijalnom signalizira nedostatak dosljednosti koji se višedimenzionalna i teško ju je simplifi-
rivalu za primat u svijetu, a jedini ozbiljni ovog puta prelomio preko leđa Francu- cirati jer je zasnovana na principu mre-
rival SAD-a koji ima kapacitet, a čini se ske, koja pored Njemačke predstavlja kič- že različitih, čak neovisnih malih saveza
i ambiciju, da na istoku Azije uspostavi mu Evropske unije, ali i NATO alijanse. koji su u konačnici ipak komplementar-
regionalnu hegemoniju i pokuša oslabiti ni strateški, vojni, ideološki, ekonomski
američko vojno prisustvo i nadmoć i po- Odluka američkog predsjednika Joea Bi- i drugi savezi, i to zbog kompleksnosti
tisne SAD iz ovog dijela svijeta koji SAD dena o uspostavljanju novog saveza Au- azijskih zemalja i njihovih političkih si-
koristi kao vlastito dvorište (near abroad) stralije, SAD-a i Velike Britanije nastavak stema, kulturoloških osobenosti i njiho-
i kao sferu vlastitog utjecaja jeste Narod- je niza prethodnih odluka Washingtona vog različitog odnosa spram Washingtona
na Republika Kina. posljednjih nekoliko godina u cilju ko- i politike koju imaju prema Kini.
Odluka kojom je Francuska, kao vo- rekcije svoje globalne pozicije u duhu Pored proameričkog sigurnosnog sa-
deći evropski saveznik i partner SAD-a, najnovijih procjena prijetnje američkoj veza UNZUS i najnovije anglofonske ali-
isključena iz ključnog partnerstva s Au- globalnoj dominaciji. Kada je naredio janse AUKUS, u regiji Australije i Jugo-
stralijom u vrijeme kad se SAD suočava evakuaciju zajedničke vojne iz zračne istočne Azije postoje i drugi odbrambeni
s najozbiljnijim izazovima u indopacifič- baze Bagram u Afganistanu, Biden ne sporazumi koji su manje obavezujući, kao
koj regiji, bilo da se radi o vrijednosnom samo da o tome nije prethodno obavije- što je “Five Power Defence Agreement”
sistemu ili pak eroziji multilateralizma stio Afganistansku vladu već svoju odluku (FPDA), Odbrambeni sporazum pet

STAV 1/10/2021 37