Page 65 - STAV broj 344

bismo krovove kuća onih koji ne vjeruju u od muslimanki: “Kršćanke ovoga grada sli- da se odreknu vjere (islama)”. Kao primjer
Svemilosnog od srebra učinili, a i stepeni- jede odjevne običaje muslimanki, tečne su u navodi slučaj izvjesnog Ibn Zur’aha, koji
ce uz koje se penju.” Nadstojnik je razgo- govoru, nose duge ogrtače i pokrivene su.” je kao islamski učenjak, vjerovatno fakih,
vor vodio na “tečnom arapskom” i stražari Na dan Božića Ibn Džubejr opisuje njihovu bio prisiljen primiti kršćanstvo. Ibn Džu-
su se odnosili prema andaluskom putniku zlatom prošivenu odjeću, obojene pokrove bejr dalje pripovijeda da je ibn Zur’ah na-
s poštovanjem. (“zarove”), pozlaćene papuče i “sve (osta- kon toga primljen u redove katoličke crkve,
le) ukrase muslimanskih žena, uključujući gdje je toliko napredovao da je “memorisao
BOŽIĆNA KANA nakit, kanu (henna) na prstima i parfeme”. Novi Zavjet i naučio crkveni zakon”, pa je
U samom Palermu Ibn Džubejr je pro- Na kraju opisa, očito pod utiskom prizora presuđivao u parnicama između kršćana. I
veo sedam dana. Glavni grad normanskih kojem je prisustvovao, šaljivo citira pomalo ne samo to, zahvaljujući njegovom pređaš-
kraljeva opisuje kao pravu srednjovjekov- sugestivne riječi jednog pjesnika, ali odmah njem znanju islamskih propisa, on je sudio i
nu “metropolu” i obasipa je najljepšim epi- zatim traži zaštitu od Boga od sujetnih uži- u parnicama koje su uključivale muslimane.
tetima, poredeći je u bogatstvu i ljepoti s vanja i “očaranosti koja vodi zaljubljeno- Sve negativno što o položaju muslimana
Cordobom. “Kraljeve palate su razasute po sti”. Nemamo razloga da sumnjamo u nje- Ibn Džubejr prenosi uglavnom nije pretjera-
uzvisinama (grada)”, piše on, “kao biseri koji govu iskrenost. no, jer i pored svijetlih i unikatnih primjera
obrubljuju vrat žene”. Tu su i mnoge crkve i tolerancije u kontekstu srednjeg vijeka, na
manastiri sa zlatnim i srebrenim krstovima. BAJRAM U TRAPANIJU Siciliji su muslimani vremenom bili sve više
Što se tiče muslimana, Ibn Džubejr bilježi Poslije boravka u Palermu Ibn Džubejr izloženi pritiscima koji su na kraju rezultirali
da održavaju veći broj džamija, “odazivaju je produžio do Trapana (“Atrabaniš”), gdje i njihovim nestankom. U tom smislu, musli-
se pozivu mujezzina”, žive u odvojenim če- se nadao pronaći lađu za povratak kući. Pri- mane Sicilije Ibn Džubejr poredi s muslima-
tvrtima i većinom su trgovci, tako da trgove je dolaska u tu luku prošao je kroz Alcamo nima Krete, koju su Bizantinci povratili pod
Palerma uglavnom drže muslimani. Imaju (“Alqamah”), “prostran grad s trgovima i svoju vlast nekih 220 godina prije toga. On
svog kadiju pred kojim rješavaju unutrašnje džamijama” gdje žive samo muslimani. U piše: “Najpronicljiviji među njima (Sicilijan-
razmirice i tužbe i glavnu džamiju u kojoj Trapaniju je našao zajednicu muslimana i cima) u bojazni su da će im se dogoditi ono
se okupljaju tokom značajnijih svetkovina. kršćana i lađu koja je plovila za Španiju. Po- što se dogodilo muslimanima Krete u rani-
Međutim, džume nema, “jer im je hutba sljednje stranice svoga opisa Sicilije Ibn Džu- jim vremenima.” To nam govori dvije stvari.
zabranjena”. S obzirom na to da se do uki- bejr posvećuje snažnoj utvrdi i planini blizu Vladavina muslimana na Kreti, iako kratka,
danja hilafeta hutba okončavala salavatima/ Trapanija, koju zove Džebel Hamid (danas ostavila je bitnog traga u sjećanju muslima-
blagosiljanjem, odnosno spominjanjem vla- brdo Sv. Julijana). Ako bi osvojili ovu utvr- na (vjerovatno su se neki od njih i naselili na
dajućeg halife, vjerovatno da su u tom po- du i ovladali planinom, muslimani bi mogli Siciliju), i drugo, moguće je da su muslimani
stupku, a i samoj činjenici redovnog većeg ponovo osvojiti Siciliju, nada se pobožni An- na grčkom otoku ostali pod vlašću kršćana
okupljanja muslimana normanski vladari dalužanin. U Trapaniju je dočekao i Bajram, duže nego što se to dosad mislilo.
vidjeli opasnost. Ibn Džubejr dodaje da je koji je kao putnik klanjao s manjom skupi- U Trapaniju se Ibn Džubejr susreo i s
bajram-namaz bio dozvoljen i tom prili- nom u jednoj džamiji, dok je većina musli- vođom muslimana Sicilije po imenu Qai’d
kom muslimani Sicilije su u hutbi spomi- mana grada klanjala zajednički namaz u za Ebu-l-Qasim ibn Hammud, kojeg opisuje
njali abasidskog halifu, koji je već tad, bez to određenoj musali. Do musale su se kre- kao veoma pobožnog i bogatog čovjeka koji
ikakve stvarne vlasti, zapravo bio prostim tali u velikoj skupini s timpanima i truba- živi u kraljevoj nemilosti. Opisujući susret
simbolom ujedinjenosti islamskog svijeta, ma, čemu se Ibn Džubejr, kao i kršćanskoj s njim kao krajnje dirljiv, koji ih je obojicu
pa je tako i sam Salahuddin Ejjubi od bag- toleranciji takvog okupljanja, nemalo čudi. ostavio uplakane, on prenosi njegove tužne
dadskog vladara tražio “dozvolu” da uprav- U Trapaniju je Ibn Džubejr proveo dva riječi: “Poželio sam da budem prodan kao
lja Egiptom i Sirijom. mjeseca i deset dana, budući da je u jeku pri- rob, ja i moja porodica, kako bi se time možda
Posebnu pažnju Ibn Džubejr je posvetio prema napada na Bizantiju svim brodovima oslobodili našeg položaja i našli u nekoj od
opisu Crkve Georgija Antiohljanina (današnja bilo zabranjeno isplovljavanje sa Sicilije, pa je islamskih zemalja.” Takve riječi Ibn Džu-
Martorana), koja ga je zadivila pozlaćenim đenovljanski kapetan njegovog broda morao bejr kontrastira s ogromnim bogatstvom i
unutrašnjim zidovima, obojenim merme- najzad potkupiti kraljevog upravnika kako bi ugledom koje je Ibn Hammud imao na Si-
rom, mozaicima, vitražom i tornjem koji bio slobodan otploviti. Usto, morali su čekati ciliji. Ne štedeći pohvala i molitvi za njega,
i danas stoji. Crkvu je andaluski putopisac povoljan vjetar za Španiju. U međuvremenu na kraju spominje kako je novčano pomo-
posjetio za vrijeme Božića i tada je prisustvo- je Ibn Džubejr imao priliku pobliže upoznati gao hadžije koji su bili s Ibn Džubejrom,
vao i procesiji gdje je, pomalo pokajnički i u stanje muslimana na otoku, čime je njegovo obezbijedivši zalihe i putne troškove za njih.
maniru skoro svih srednjovjekovnih putopi- početno oduševljenje unekoliko splahnulo. Na prvi dan Kurbanskog bajrama, zajed-
saca, ostao zapanjen ljepotom lokalnih žena Tako bilježi i drugu stranu Williama II, za no s pedesetak drugih hadžija, Muhammed
kršćanki. No, ono što je zanimljivo jeste da kojeg navodi da “nekad koristi silu kako bi ibn Džubejr se zaputio kući u Andalus, no-
se one izgledom skoro nikako ne razlikuju prisilio neke njihove (sicilijanske) šejhove seći u mislima sudbinu muslimana Sicilije.
Još dva puta će se odlučiti na hadž, ali samo
je o prvom putovanju ostavio zapis. Umro
je u Aleksandriji 1217. godine, na svom tre-
ćem i posljednjem putovanju.
I kao što je priča o njemu i sedam peha-
ra vina mogla poslužiti kao poučna hikaja
za generacije muslimana poslije njega, si-
gurno je da i sama njegova Rihla, putopis,
pogotovo u dijelovima koji opisuju Siciliju,
nosi pouke za generacije današnjih Evro-
pljana, bili oni muslimani ili kršćani, ili ni
jedno ni drugo. n

STAV 8/10/2021 65