Page 30 - STAV broj 167
P. 30
Jevrejski doseljenici
u Haifi 1948. godine
važnog procesa”, piše izraelski historičar Glad jevrejskih doseljenika za ze- Napad na hotel “King David“
Shlomo Sand. Od početka prvog vala po- mljom uzrokovala je bijes arapskog sta- u Jerusalemu
groma, više od 2,5 miliona Jevreja napu- novništva. Posebice nakon što su Britanci
stilo je Istočnu Evropu između 1882. i uspostavili agenciju koja je posredovala ograničen. “Palestina ne smije postati
1903. godine, ali su najčešće emigrirali prilikom trgovine nekretninama. Arap- jevrejska”, upozorio je London. Dok je
u Sjedinjene Države ili Francusku. U ski zemljoposjednici prodavali su zemlji- u Njemačkoj progon Jevreja bio već u
to doba u Palestini ih je bilo tek 50.000. šte Jevrejima i tako ostajali bez polja koja punom toku, britanska vlast ograničava
su njihovi preci obrađivali stoljećima. To 1939. godine imigracije na 75.000 Jevreja
Ipak, najveći uspjeh prve alije bio je je uzrokovalo bijes kod ostatka arapskog u idućih pet godina. Ova odluka imala je
savremeni hebrejski jezik. Njega je razvio stanovništva, posječeno je na hiljade sta- katastrofalne posljedice po doseljenike.
pisac i novinar Eliezer Ben-Yehuda, rođen bala citrusa koje su sadili Jevreji, česti su
1858. godine. On je stvorio zajednički jezik štrajkovi i ubistva. Godine 1936. izbila U februaru 1942. godine ka Rumuniji
za Jevreje koji će u narednim desetljećima je najveća arapska revolucija tokom bri- je vraćen izbjeglički brod “Strume”, na
dolaziti u Palestinu iz Rusije i ostatka Evro- tanskog mandata. Zbog toga su Britanci kojem je bilo gotovo 800 Jevreja. Prilikom
pe i koji su do tada govorili judeo-španski u zemlju poslali 28.000 ljudi iz Indije u povratka, u Crnom moru ga je torpedirala
ili turski. Nakon prve, 1904. godine usli- Palestinu. Nazivali su ih dobermanima, a sovjetska podmornica. Preživjela je samo
jedila je druga alija, kasnije treća, četvrta, predvodio ih je zloglasni policajac Char- jedna osoba. Radikalni desničarski cionisti
peta i šesta. Sudionici drugog vala naselja- les Tegart, koji se proslavio brutalnim vidjeli su u Britancima neprijatelje. Vođa
vanja tada su već sanjali o vlastitoj državi. metodama isljeđivanja. Pod Tegartovim jevrejskog podzemlja Menachem Begin,
Ulagali su u industriju, osnivali stranke. režimom arapski su aktivisti bili hapšeni koji će kasnije postati premijer Izraela,
Neke su počivale na socijalističkim ideja- i mučeni. Cijela su sela kažnjavana kolek- 1944. godine objavio je Britancima “rat
ma. U jednoj od takvih partija aktivan je tivnim kaznama koje su uključivale ruše- do kraja”. Iste su godine britanski mini-
bio mladi novinar iz Poljske. Zvao se Da- nje kuća i kompletnih naselja. Bila je to star za Bliski istok Lord Moyne i njegov
vid Ben-Gurion. metoda koju će kasnije iskopirati Izrael. vozač ubijeni u Kairu. Obješeni su. Na
Moyna se gledalo kao na tvrdolinijaša
TAGARTOVI DOBERMANI Godine 1936. nekoliko kraljevskih kada je u pitanju bila imigracija. Ubice su
izaslanika stiže u Palestinu i predlaže pripadale radikalnoj grupi “Lechi”. Upr-
Palestina početkom 20. stoljeća za Bri- podjelu zemlje. U to vrijeme u Palesti- kos britanskoj ogorčenosti i protestima,
tance postaje prava noćna mora. Koloni- ni je svega 30 posto stanovništva jevrej-
jalna vlast zemlju je dijelila nekoliko puta. sko. Međutim, Britanci određuju kako
Arapima je obećana vlast nad Palestinom priljev jevrejskih naseljenika mora biti
ukoliko pomognu u borbi protiv Osman-
lija. Međutim, u novembru 1917. godine Jevrejski pobunjenici u Tel Avivu, decembar 1947. godine
Britanci se okreću cionistima. Ministar
vanjskih poslova James Balfour piše histo-
rijsku deklaraciju koja obećava Jevrejima
nacionalnu državu u Palestini pod britan-
skom kontrolom. Situacija u Palestini sve
više izmiče britanskoj kontroli. Jevreji, pak,
smatraju kako ih britanski pokrovitelji ne
štite dovoljno. Godine 1920, tokom festiva-
la “Nabi Musa” u Jerusalemu, dogodili su
se krvavi nemiri. Oko 200 policajaca suo-
čilo se sa 70.000 ljutitih Arapa. “Palestina
je naša zemlja, Jevreji su naši psi”, uzvi-
kivala je masa. Ubrzo su izvučeni noževi,
pljačkane su jevrejske trgovine, silovane
žene. Britancima su trebala četiri dana da
vrate kontrolu nad situacijom.
30 17/5/2018 STAV
