Page 29 - STAV broj 303

različite slojeve i interesne grupe koje su
djelovale sinhronizirano i sa zajedničke
platforme. U arapskim zemljama prote-
sti su se i ranije dešavali, ali su oni bili
izolirani i obojeni vjerskim, sektaškim,
regionalnim, plemenskim etničkim i dru-
gim partikularnim interesima. Danas se ta
paradigma potpuno promijenila i prote-
sti su dobili jednu zajedničku dimenziju
fokusirajući se na socijalna i ekonomska
pitanja, zdravstvo, obrazovanje, zaposle-
nje, siromaštvo, korupciju, neefikasnost
i nebrigu vlasti za svoje građane.
Pandemija virusa korona privremeno
je zaustavila proteste u nekim zemljama,
npr. u Libanu i Alžiru, ali će se oni si-
gurno nastaviti. Ti protesti iz dana u dan
postaju sve konkretniji i fokusiraniji i čine ujedinjen kontrarevolucionarni front.
imaju konkretan set zahtjeva. Oni zahti- Jedan od oblika te kontrarevolucionar-
jevaju odgovornu i efikasnu vlast, pošti- ne borbe bilo je i finansiranje najekstre-
vanje vladavine prava, traže podnošenje mnijih pobunjenika u Siriji, kako bi na
ostavki odgovornih zvaničnika, formiranje taj način kompromitirali ideju istinskog
tranzicijskih vlada, parlamentarne izbore, reformizma i demokratije koju su svaka-
nezavisno sudstvo i institucionalizaciju ko željeli ugušiti, na isti način na koji ju
antikorupcionih mehanizama i suđenje je gušila vlast te zemlje drugim sredstvi-
odgovornim političarima koji su se obo- ma. Zaljevske zemlje uspjele su pridobi-
gatili na leđima siromašnih masa. Danas ti podršku svojih građana povećanjem
zajedno protestiraju zagovaraoci socijalne zaposlenja, socijalnim davanjima, veli-
pravde, ekološki aktivisti i borci za zašti- kim izdvajanjem dijela GDP-a zapadnim
tu prava manjinske populacije. kompanijama za proizvodnju naoružanja
Jedan od ciljeva koji je ostvaren “Arap- kao policu osiguranja kojim kupuju svoju
skim proljećem”, a koji ide u prilog za- sigurnost – Oman izdvaja oko devet po-
padnoj politici, posebno američkoj ad- sto svog GDP-a za naoružanje koje odla- Londonu je na inicijativu nekih disi-
ministraciji i njenim saveznicima, jeste zi na Zapad. dentskih ličnosti i akademika formirana
eliminacija neprijateljskog režima u Li- Neke zemlje, kao Saudijska Arabija, politička partija koja se zalaže za demo-
biji koji je pokazivao neposlušnost pre- nedavno su uvele hipermodernizacijski kratizaciju ove zemlje i uvođenje ustavne
ma Zapadu i nije dozvoljavao zapadnim paket liberalnih reformi koje se prven- monarhije i parlamentarizma. Predvode
interesima kontrolu naftnog bogatstva. stveno odnose na zabavnu industriju, je Yahya Assiri, Abdullah al-Awdah, sin
NATO intervencijom pod izlikom hu- što je daleko od ozbiljnih reformi. U utamničenog islamskog Salmana al-Awda-
manitarizma, a po odobrenju UN-a, taj ha, Saeed bin Nasser al-Ghamdi i šiitski
antiamerički režim eliminiran je, a Ga- saudijski aktivist Ahmed al-Mshikhs.
dafi je ubijen na svirep način. U Egiptu Ni jedna arapska zemlja “Arapsko proljeće”, iako je nastalo spon-
je s vlasti pao Mubarekov režim, kojem je tano, potaknuto je kreiranjem povoljnih
bio istekao rok trajanja. Kako ne bi došlo učesnica “Arapskog okolnosti koje su nastale nakon obeća-
do monarhizacije Mubarekovog režima proljeća” nije uspjela vajućeg i pomirujućeg govora Baraka
u Kairu, egipatska vojska sinhronizira- Obame na Univerzitetu u Kairu. Da li
no je djelovala pomažući demonstrante, ostvariti politički, će se i kada ponovo pojaviti slične okol-
kako bi se što bolje pozicionirala za ka- nosti, teško je predvidjeti, ali dinamika
snije, što je i uradila, izvršivši puč protiv ekonomski i društveni političkih dešavanja na Bliskom istoku
demokratskog predsjednika Mohamada prosperitet kojem su se iz dana u dan postaje sve teže predvid-
Mursija. Egipatska vojska bojala se da bi ljiva, posebno s obzirom na najnovije
Mubarekov sin mogao biti instaliran za prije deset godina nadali približavanje nekih arapskih monar-
predsjednika i zbog toga je taktički podr- hija Izraelu, s kojim nikad i nisu bile u
žala zahtjeve revolucionara. njihovi nezadovoljni ratu. Na ovaj se način neke arapske ze-
Arapske konzervativne države boje se građani. Kontrarevolucija mlje pozicioniraju u odnosu na prijetnju
novog vala aktivizma i obećavaju ograni- koju osjećaju da bi mogla doći od Irana
čene reforme. Neke monarhije dozvolja- reakcionarnih sila koje i Turske. Koliko se god Iran potencirao
vaju imenovanje novih premijera, provode su se pobunile protiv kao navodna prijetnja, ozbiljni ana-
nove izbore tamo gdje oni postoje i vrše litičari priznaju da je Turska zapravo
preraspodjelu budžetskih sredstava na političkog projekta najveći izazov arapskim monarhijama
socijalne programe. Arapske monarhije, jer ova zemlja jedino ima sve potrebne
pak, koje su različite po broju stanovnika, arapskog buđenja elemente za stvarnog lidera islamskog
Kuvajt ima 50 godina snažni parlamenta- reagirala je hitro, okrutno i svijeta. Buduće “Arapsko proljeće”, ako
rizam, historijski nastanak tih monarhija do njega dođe, moglo bi biti inspirirano
različit je, imaju zajedničke odrednice i beskrupulozno. željom za turskim vodstvom. n

STAV 24/12/2020 29