Page 39 - STAV broj 303

improviziranih priključaka na distributiv- isporučiocu za transport gasa preko Ukrajine Sarajevo zadnja je ishodišna tačka na gasovo-
nu gasnu mrežu. ka Evropi, glavnom tržištu Ruske Federacije. du, dakle nema ubiranja transportnih taksi.
Agresor je odlučio propuštati manje Rezultat je obustava isporuke prirodnog Gotovo jedna trećina u energetskoj bi-
količine prirodnog gasa znajući da distri- gasa, što će naročito u nepovoljan položaj do- lanci Kantona Sarajevo čini prirodni gas.
butivna mreža u Sarajevu nije u dovoljnoj vesti zemlje Centralne i Jugoistočne Evrope. U zimskom periodu aktivno je oko 60 hi-
mjeri razvijena, odnosno bio je to jedini na- U Sarajevo je došlo do dramatične potra- ljada mjerača, pretežno domaćinstava, koji
čin da gas osigura i za dijelove grada koje žnje za grijalicama koje su u dva dana “raz- se direktno griju na prirodni gas, a putem
su kontrolirali (Grbavica, Kovačići, Vraca, grabljene” u tržnim centrima. Zbog velikog gradskih “Toplana” (u kotlovnicama se kao
Dobrinja I i IV...). opterećenja, dolazilo je do povremenih “iska- primarno gorivo koristi prirodni gas) još 53
Prirodni je gas “propuštan” za Saraje- kanja”, prekida u isporuci električne ener- hiljade potrošača (većina kotlovnica ima al-
vo jer je i SRJ bila pod sankcijama. Ovo je gije u gusto naseljenim dijelovima Sarajeva. ternativu na mazut).
bio način da se one “izigraju”. Značajan dio Sve kotlovnice sarajevskih “Toplana”, Sve su ovo činjenice koji ukazuju na “ra-
količina prirodnog gasa za BiH tokom rata gdje je to tehnički bilo izvodivo, stavljene njivost” grada u slučaju prekida isporuke
zadržavan je i potrošen u Srbiji, odnosno su u pogon na mazut. Ovo je dodatno dopri- prirodnog gasa, na slabu pregovaračku po-
u dijelovima BiH pod kontrolom VRS-a. nijelo aerozagađenju. Postojala je bojazan da ziciju prilikom razgovora s “Gazpromom”,
Tome u prilog govori i činjenica da je na- će doći do oštećenja gasovoda uslijed pot- odnosno mađarskim i srbijanskim transpor-
kon rata Ruska Federacija ispostavila račun punog pražnjenja i pada pritiska. Također, terima prirodnog gasa.
za utrošeni prirodni gas u iznosu od 104,8 ponovno puštanje prirodnog gasa značilo Dodatno situaciju usložnjava i fragmen-
miliona dolara (što prema sadašnjem kursu je značajno veći broj intervencija na distri- tacija tržišta u BiH kroz osnivanje novih
KM/dolar iznosi oko 168 miliona KM). Od butivnoj gasnoj mreži kod krajnjih kupaca. privrednih subjekata, naročito u RS-u, s ci-
tog iznosa, 86 miliona KM otpada na FBIH, Određene količine gasa osigurane su iz ljem uvođenja dodatnih nameta za tranzit
a 82 miliona KM na manji bh. entitet. alternativnih pravaca i dopremljene preko gasa preko RS-a prema Sarajevu. Ne posto-
Vlada FBiH donijela je uredbu 2008. go- Mađarske i Srbije u BiH tako da je izbje- ji konsenzus oko usvajanja Zakona o gasu
dine kojom je obavezala potrošače prirodnog gnut najcrnji scenarij. Spor između Rusije na nivou BiH, odnosno na nivou FBiH u
gasa u FBiH da plaćaju 5 dolara (preraču- i Ukrajine riješen je relativno brzo uz po- ovom trenutku.
nato u KM na dan plaćanja) na potrošenih sredovanje Evropske unije. Ono što unosi optimizam jeste opredi-
1.000 kubika gasa na ime otplate ratnog Ista vrsta igrokaza prijetila je i početkom jeljenost i podrška američke administraci-
duga. Potrošači u RS-u po ovom osnovu oružanog sukoba u Ukrajini u aprilu 2014. je za gradnju novog priključka, tzv. južne
nisu uplatili nijedan dolar, iako je između godine. U skladu sa smjernica Evropske ko- interkonekcije, gdje bi se prirodni gas mo-
entiteta potpisan Sporazum o djelimičnoj misije za energetiku, Vlada FBiH pripremila gao dopremati i iz pravca Hrvatske. Posto-
otplati ratnog duga. je izvještaj o minimalnim neophodnim ko- je (prijeratni) planovi o izgradnji skladišta
Nakon ratnih dejstava, odobren je kredit ličinama prirodnog gasa FBiH, s posebnim prirodnog gasa u blizini Tuzle.
Svjetske banke u iznosu od 10 miliona dolara osvrtom na Sarajevo, u slučaju prekida ispo- U narednom periodu potrebna su značaj-
za Projekat hitne rekonstrukcije gasnog sistema. ruke od “Gazproma” u trajanju od jednog, na ulaganja u ovu vrstu infrastrukture kako
Prema izvještaju Svjetske banke, ovim pro- odnosno šest mjeseci u toku grijne sezone. bi se postigla bolja cijena, ali i smanjili rizi-
jektom u sistemu distribucije regulirano je ci da će građani ostati nezagrijanih domova
48.000 nelegalnih priključaka, popravljeno ŠTA JE NAŠ INTERES? u slučaju prekida isporuke prirodnog gasa.
je 11.000 oštećenih predratnih priključaka, BiH ima samo jedan ulaz (interkonekci- U BiH postoje svi preduvjeti, ljudski, mate-
a instalirani su i novi gasometri. Nakon za- ju) na transportni gasovod iz pravca Srbije rijalni, organizacijski, da se krene u smjeru
vršetka projekta, broj domaćinstava priklju- kojim se doprema prirodni gas iz Ruske Fe- razvoja gasne privrede, jeftinog i ekološki
čenih na gasnu mrežu dosegao je ciljni broj deracije. Naša zemlja nema skladište (poput prihvatljivog energenta koji je nezaobilazan
od blizu 60 hiljada potrošača, uključujući i Srbije) niti vlastite izvore prirodnog gasa u visoko razvijenim društvima.
mnoge od teško porušenih mjesta u Saraje- (poput Hrvatske). Sarajevo, odnosno Istočno Izgrađen je gasovod do Novog Trav-
vu u koje su se vratila izbjegla lica. nika, neophodno je izgraditi i dionicu do
Danas Kanton Sarajevo posjeduje mo- Posušja kako bi BiH imala mogućnost osi-
dernu i sigurnu distributivnu gasnu mrežu guranja alternativnog dotoka prirodnog
u dužini od 1.383 km, a u 2019. godini do- BiH ima samo jedan gasa u odnosu na dosadašnji. Potrebna je
segnut je nivo potrošnje od 136,3 miliona ulaz (interkonekciju) na još i (međunarodna) podrška da se stvari
kubnih metara prirodnog gasa. pokrenu s mrtve tačke i uklone opstrukci-
U 2020. godini u sarajevskom naselju transportni gasovod iz pravca je. A to se čini sve izvjesnijim, kako s one
Butile puštena je u rad i prva javna puni- Srbije kojim se doprema strane Atlantika odnedavno “pušu” neki
onica na kompresovani prirodni gas, čime novi vjetrovi. Interes je da Evropa bude što
se dao dodatni doprinos smanjenju aeroza- prirodni gas iz Ruske manje ovisna o jednom dobavljaču, makar
gađenja, podizanju životnog standarda, ali Federacije. Naša zemlja nema se on zvao i “Gazprom”.
i nivoa konkurentnosti privrednih subjeka-
ta s obzirom na to da se radi o najjeftinijem skladište (poput Srbije) niti Autor je dugogodišnji uposlenik KJKP “Sa-
dostupnom gorivu za motorna vozila u BiH. vlastite izvore prirodnog gasa rajevogasa”, koautor dokumenata “Izvještaj o
STRESS TESTU za mogući scenarij prekida
GASNA KRIZA IZ 2009. GODINE I (poput Hrvatske). Sarajevo, snabdijevanja prirodnim gasom u FBiH”, “Iz-
REFLEKSIJE NA BiH odnosno Istočno Sarajevo vještaj o metodologiji izračuna maloprodajne
Početkom 2009. godine došlo do spora cijene CNG-a”, koordinator za program jav-
između Rusije i Ukrajine u vezi s cijenom zadnja je ishodišna tačka nih investicija KS ispred “Sarajevogasa”, član
prirodnog gasa. Ukrajina nije pristala na na gasovodu, dakle nema Radne grupe za oblast energetske tranzicije u
nove cijene prirodnog gasa od “Gazproma”, Bosni i Hercegovini pri Ministarstvu vanjske
a kao odgovor je povećana naknada ruskom ubiranja transportnih taksi. trgovine i ekonomskih odnosa BiH… n

STAV 24/12/2020 39