Page 39 - STAV broj 394

socijalistički sistem privređivanja, koji je moramo razumjeti ukorijenjene institucio- Indija će uskoro nadmašiti Kinu i po-
percipiran kao anatema američkom slobod- nalne preferencije svake nacije. Tokom svo- stati najmnogoljudnija zemlja na svijetu.
nom kapitalizmu i sistemu vojnih alijansi. jih prvih 40 godina nezavisnosti Indija je To znači da Indija ima potencijal da posta-
zastupala politiku nesvrstanosti. S obzirom ne najveće svjetsko tržište. Indija se tako-
PRIKLANJANJE MOĆNIJIMA na njeno nesigurno susjedstvo i kolonijal- đer razvija velikom brzinom i u mnogim
Osim toga, iako je važila i danas tvrdi da no naslijeđe (prvu liniju odbrane britan- sektorima postaje globalni powerhouse u
je jedan od lidera pokreta nesvrstanih, kojem skih ratova), osnivači Indije smatrali su da domenu industrijske proizvodnje, mašina,
je pripadala i bivša SFRJ, Indonezija i većina bi uplitanje u vojne saveze Indiju odvratilo IT tehnologija, poljoprivredne proizvodnje,
afričkih zemalja, Indija je u domenu odbrane od unutrašnjeg razvoja. Indija je bila jedan globalnog lanca snabdijevanja i logističkih
sve vrijeme uveliko ovisila o vojnom arsenalu od osnivača Pokreta nesvrstanih 120 država. i transportnih koridora preko Bliskog isto-
i tehnologijama iz Rusije. Ovaj odnos Indija Do danas, samo upotreba termina alijansa ka ka Evropi i planira se pozicionirati kao
naslijedila je još iz vremena bivšeg Sovjetskog u političkom kontekstu izaziva intenzivnu ozbiljna alternativa kineskoj globalnoj ini-
Saveza. Glavnina odbrambenih kapaciteta In- debatu i otpor. Ipak, ova historijska karak- cijativi Pojas i put (BRI). Indija važi i kao
dije još je zasnovana na naoružanju, vojnom teristika i odbojnost nisu spriječili Delhi da jedna od rijetkih država u svijetu koja po-
zrakoplovstvu i doktrini odbrane po ruskom slijedi aranžmane koji imaju obilježja save- kazuje visoki nivo strateške neovisnosti i
modelu. Upravo zbog ove vrste ovisnosti o za, iako pod etiketama partnerstvo ili strateš- autonomije u globalnim odnosima, iako je
Rusiji, Indija se suprotstavila pritiscima Was- ko partnerstvo. Doduše, Indija je tražila vojno strukturalno u stanovitoj ovisnosti o ruskim
hingtona i nije pristala osuditi rusku agresiju partnerstvo sa SAD-om 1960-ih, nakon rata vojnim tehnologijama.
na Ukrajinu, a kamoli uvesti sankcije Moskvi, s Kinom, ali je Washington to odbio da bi Amerikanci su svjesni strateški važne
kako je tražio Washington. Pored toga, In- kasnije uspostavio raprošman s Pekingom. pozicije Indije za globalne američke interese
dija je drastično povećala uvoz ruske nafte, Godine 1971. Indija je osigurala podršku i zbog toga prema New Delhiju primjenju-
i to po povoljnijim cijenama. Štaviše, zbog Sovjetskog Saveza, koji joj je omogućio da ju posebne aršine rukovodeći se politikom
sankcija uvedenih Rusiji od SAD-a i save- vodi rat protiv Pakistana, pri čemu se New strateške strpljivosti, znajući da Indiju ne
znika, Moskva i New Delhi dogovorili su Delhi oslobodio straha i rizika od potenci- mogu i ne smiju pritiskati kao što to čine
transakciju u lokalnim valutama, rubljama jalne kineske intervencije s jedne i SAD-a u kada je riječ o nekim drugim velikim ze-
i indijskim rupijama. Tek nakon što je ruska podršci Islamabadu, s druge strane. Indoso- mljama, npr. Türkiye. Amerikanci prema
ratna strategija u Ukrajini doživjela stanoviti vjetski ugovor o miru, prijateljstvu i saradnji Republici Türkiye koriste različite vrste
promašaj i pretrpjela velike gubitke, indijski s kraja 1971. bio je, ustvari, ograničen savez pritisaka, od ekonomskih sankcija zbog ku-
premijer Narendra Modi bio je slobodniji, na koji je davao garancije vojne podrške i odvra- povine ruskog sistema protuzračne odbra-
nedavno održanom samitu Šangajske orga- ćao Peking od ponovnog napada na Indiju. ne S-400, preko podrške kurdskim vojnim
nizacije za suradnju (SCO-a) u Samarkandu grupacijama u Siriji i Iraku, koje su sa sta-
u Uzbekistanu pokazao je dovoljno smjelo- PRILAGOĐAVANJE INDIJE NOVIM novišta Ankare bliske Kurdskoj radničkoj
sti ruskom predsjedniku Putinu diskretno TRENDOVIMA partiji PKK, inače zabranjenoj terorističkoj
ukazati da Indija rusku agresiju na Ukrajinu Ekonomsko otvaranje Indije prema organizaciji koju i sam SAD zvanično drži
smatra pogrešnim činom. svjetskoj ekonomiji nakon hladnog rata i teroristima, do pokušaja svrgavanja turskog
Američka strategija Indiju vidi kao neza- brzi ekonomski rast 1990-ih praćeni su pri- predsjednika Erdoğana 2016. koji su poku-
mjenjivog i prirodnog saveznika i globalnog lagođavanjem tradicionalnog pristupa Indi- šali izvršiti pripadnici terorističke organi-
strateškog partnera čiji će odnos definirati je prema strateškom partnerstvu. U prote- zacije FETÖ, a čiji se idejni vođa nalazi u
21. stoljeće. Barem su tako američki pred- klih 30 godina Delhi je uspostavio mrežu egzilu u Americi...
sjednici i indijski premijeri opisali strateške partnerstava kako bi unaprijedio svoje in- Kada je o Indiji riječ, donedavno soci-
bilateralne odnose u posljednjih desetak go- terese bez zauzimanja strana u geopolitič- jalistička ekonomija, jedan od lidera nesvr-
dina. S američke strane postoji zabrinutost kim rivalstvima koja bi ograničila njegovu stanog pokreta, strateški partner Moskve u
zbog indijskog “strateškog promiskuiteta”, sposobnost da se suoči sa svojim primarnim domenu vojnih tehnologija, država koja od-
jer Indija i dalje kultivira snažne odnose s strateškim izazovima – Pakistanom i Kinom. bija uvesti sankcije Moskvi i osuditi rusku
nacijama u susjedstvu i šire, posebno s Ru- Za vrijeme Shangri-La dijaloga održanog agresiju na suverenu državu Ukrajinu, sila
sijom. S druge strane, indijski analitičari 2018. premijer Narendra Modi ustvrdio je koja se odupire svim mogućim pritiscima
izražavaju sumnju u američke namjere i do- da je raznolikost partnerstava mjera indij- Washingtona, šovinistički (iako popularno i
vode u pitanje pouzdanost budućih odnosa ske strateške autonomije. formalno demokratski) režim koji u proteklih
pitajući da li su SAD i Indija transakcijski
partneri, strateški partneri ili neformalni
saveznici. Sistemska analiza, pak, bilateral-
nih odnosa dviju sila otkriva usklađenost i
sinhronizaciju strateških ciljeva koji su već
na nivou američkim najbližim indopacifič-
kim saveznicima. Vođeni zajedničkom pri-
jetnjom koju predstavlja kineski strateški
uspon i autoritarne tendencije, Sjedinjene
Države i Indija su na putu ka još bližoj stra-
teškoj konvergenciji. Ipak, neka istraživanja
pokazala su da obje nacije nedovoljno razu-
miju međusobnu stratešku kulturu i poli-
tička ograničenja, što dovodi do frustracije
i mimoilaženja u implementaciji odnosa.
Da bismo razumjeli zašto Indija i SAD
drugačije gledaju na međunarodne odnose,

STAV 23/9/2022 39