Page 50 - STAV broj 206

DRUŠTVO

100 godina od osnivanja Jugoslavenske muslimanske

organizacije (JMO)

STRANKA KOJA JE

OBILJEŽILA HISTORIJU

BOŠNJAKA IZMEĐU

SVJETSKIH RATOVA

Samo dva mjeseca nakon smrti Mehmeda Spahe potpisan je Sporazum Cvetković-Maček, kojim je
Bosna i Hercegovina podijeljena između Srbije i Hrvatske. Očito je da je s njegovom smrću JMO

ostala bez kadrovskog potencijala i političke figure koja bi mogla nadomjestiti njegovu poziciju i
raditi na zaustavljanju antibosanske politike. S druge strane, veliko je pitanje da li bi i sam Spaho
uspio spriječiti udružene srpsko-hrvatske snage koje su radile na rastakanju Bosne i Hercegovine

Piše: Hamza RIDŽAL Među njima su bili dr. Mehmed Spaho, dr. ovog naroda. Tokom tri izuzetno burne
hamza@stav.ba Salih-beg Hrasnica i Sakib Korkut, koji su godine, od osnivanja do rascjepa u martu
se u tekstovima bavili vrlo važnim nacio- 1922. godine, JMO je imala sve karakte-
nalnim pitanjima, poput jezika i države, ristike velikog narodnog pokreta: postala
pozivajući na demokratsko rješavanje po- je jedinstvena politička partija Bošnjaka,
eriod između svjetskih ratova na litičke situacije u zemlji. U isto vrijeme, već 1920. godine bila je najjača stranka u
političkoj sceni u Bosni i Herce- krajem decembra 1918. godine, u Tuzli je Bosni i Hercegovini (osvojena 24 mandata
govini obilježila je Jugoslavenska održan sastanak bošnjačkih prvaka ovog ili približno 110.000 glasova) i imala je u
Pmuslimanska organizacija (JMO). grada s tuzlanskim muftijom Ibrahim-efen- rukovodstvu vrlo heterogen sastav iz ra-
Kako piše Atif Purivatra u knjizi Jugosla- dijom Maglajlićem na čelu, s ciljem orga- zličitih slojeva društva.
venska muslimanska organizacija u političkom niziranja jedinstvene bošnjačke političke “Kada se kaže da su ove tri godine
životu Kraljevine SHS, jedna od osnovnih organizacije. Intelektualci okupljeni oko bile burne, želi se naglasiti vrlo loša po-
karakteristika JMO bilo je okupljanje ogro- Maglajlića i lista Vrijeme okupili su se 16. zicija Bošnjaka u tom periodu. Izuzetno
mnog broja muslimanskih birača, bez ob- aprila 1919. i zajedno formirali političku vrijedan pokazatelj te teške situacije jeste
zira na njihove klasne, socioekonomske, stranku pod nazivom Jugoslavenska mu- činjenica da su Srbi od 1918. do 1921. go-
obrazovne i kulturne razlike. “Tako je, slimanska organizacija. Za prvog predsjed- dine ubili približno dvije hiljade Bošnjaka,
ustvari, JMO bila politička stranka bo- nika izabran je upravo muftija Maglajlić. a da počinioci, iako su bili poznati, nisu
sanskohercegovačkih Muslimana, koji Kada se sagleda proces nastanka, po- odgovarali pred sudom pravde. Kada se
su u društvenom, političkom, kulturnom staje jasno da je JMO izrasla putem uje- pogleda ukupan društveni život i položaj
i nacionalnom životu činili posebnu gru- dinjenja lokalnih političkih organizacija bošnjačkog življa, više je nego jasno da
paciju”, zaključuje Purivatra. Stoga je svaki i da upravo tome duguje svoju prvobitnu su bili prepušteni na milost srpskom po-
govor o JMO ujedno i govor o političkoj snagu i poziciju. Kao i mnoge druge po- litičkom faktoru i srpskoj populaciji koja
poziciji Bošnjaka između svjetskih ratova. litičke organizacije svojstveno vremenu u je osjetila da nova država treba služiti is-
Potreba za osnivanjem bošnjačke poli- kojem su nastajale, imala je i svoj politič- ključivo njihovim interesima i željama”,
tičke stranke kulminirala je po završetku ko-informativni list – Pravda. Činjenica da piše Mulaosmanović u knjizi Kratka poli-
Prvog svjetskog rata, kad su se Bošnjaci, je prvi predsjednik JMO-a bio tuzlanski tička historija Bošnjaka.
posebno zemljoposjednici, našli u veoma muftija Ibrahim Maglajlić, smatra histo- U ovom prvom periodu postojanja za-
nezahvalnoj poziciji. Bošnjaci su u to vri- ričar Admir Mulaosmanović, potvrđuje jedničke države (do izbora 1920) Mehmed
jeme svoje političke stavove iskazivali u li- vezu između vjerskog i nacionalnog pita- Spaho bio je jedan od dva priznata zastu-
stovima Vrijeme i Jednakost. Posebno značaj- nja kod Bošnjaka, odnosno neraskidivo- pnika Jugoslavenske muslimanske orga-
ne figure okupljale su se oko lista Vrijeme. sti ovih dvaju pitanja u političkom životu nizacije među 11 Bošnjaka, od ukupno 42

50 14/2/2019 STAV