Page 17 - STAV broj 359

koncept koji postavlja buduću strategiju neophodno hitno djelovanje na razvoju Sigurnosno okruženje
alijanse, naglašavajući primarnu svrhu i odbrambene strategije. Francuska je prva
osnovne sigurnosne zadatke, te identifi- predložila da EU razvije zajednički stav u u Evropi pogoršava se
cirajući izazove i mogućnosti s kojima pogledu sigurnosti i odbrane te će u periodu dijelom zahvaljujući socio-
se suočava u dinamičnom sigurnosnom predsjedavanja Evropskom unijom (prvih
okruženju. šest mjeseci 2022. godine) među francu- ekonomskim problemima,
Ovi dokumenti imat će za cilj da po- skim prioritetima biti razvoj sposobnosti
šalju globalnu poruku svojim saveznici- EU da brani svoje granice. Istovremeno, ruskim i kineskim
ma, ali i neprijateljima, kako EU i NATO predsjednik Evropske komisije najavio je utjecajem, uključujući
vide trenutne izazove i način odbrane, te konferenciju o odbrani uoči potpisivanja
da ponovno utvrde svoje uzdrmane tran- “Strateškog kompasa” u martu. migracije s Bliskog istoka,
satlantske veze. ali i migracije uzrokovane
Važno je shvatiti šta je to što je pret- ANALIZA TRENUTNOG STANJA I
hodilo ovim aktivnostima EU i NATO IZAZOVA pandemijom COVID-19.
alijanse, jer samo potpisivanje dokume- Kao što je već spomenuto, države čla-
nata isključivo je čin konačne formulacije nice EU imaju različite prijetnje i proble- Ovi problemi će utjecati
prethodno utvrđenih rješenja za izazove i me, neke se od tih prijetnji kontinuirane, na brojne države te
prijetnje s kojima se ove zajednice suoča- dok su mnoge promjenjive ili prolazne.
vaju. Trenutno svjedočimo novoj evropskoj Debata koja će se voditi o strateškom kon- pregovarački proces
stvarnosti koja se svakodnevno uobličava, ceptu i značenju strateške autonomije bit
te će zasigurno biti blagotvorno utvrditi će primarno stavljena u funkciji definira- između Zapada i Istoka te
realno stanje o zajedničkim idejama i ci- nja različitih interesa članica, te pojedi- treba osigurati ravnotežu
ljevima, te konačno pokrenuti afirmira- načnih metoda odbrane.
juće procese. Sigurnosno okruženje u Evropi po- između interesa svih
goršava se dijelom zahvaljujući socio-eko- država članica.
ŠTA JE PRETHODILO OVIM nomskim problemima, ruskim i kineskim
AKTIVNOSTIMA? utjecajem, uključujući migracije s Bliskog
Kraj hladnog rata dao je NATO savezu istoka, ali i migracije uzrokovane pan- o ulaganju u odbranu i da je posvećena
i EU jedinstvenu priliku da se prošire na demijom COVID-19. Ovi problemi će planovima NATO-a. Velika Britanija s
zemlje Istočne Evrope. Prepreke u širenju utjecati na brojne države te pregovarački druge strane izgleda nezainteresirano za
bile su minimalne, a odsustvo nekada regi- proces između Zapada i Istoka te treba saradnju s EU državama na nekim stra-
onalnog lidera, te dobar marketing dodat- osigurati ravnotežu između interesa svih teški zajedničkim interesima, imajući u
no su pomogli progresu. Nakon nekoliko država članica. obzir da je napuštanjem unije zaista osje-
decenija kako su Rusija i Kina prerasle u Evropska unija i njene članice tako- tan njihov zaokret u fokusu geopolitičkog
regionalne sile i kako je ekonomska kriza đer su pod pritiskom SAD-a da povećaju djelovanja. Bez obzira na trenutno broj-
2008. godine razotkrila slabosti globaliza- svoj budžet odbrane, ali imajući u obzir ne razlike, neusklađen geopolitički kurs
cije, EU i NATO su se morali prilagoditi trenutno tešku ekonomsku situaciju, to će s EU, te još uvijek svjež anti-EU narativ,
novoj globalnoj stvarnosti. biti izazovno izvesti. SAD želi obuzdati Velikoj Britaniji ne ide u prilog slablje-
EU je odgovorila restrukturiranjem, što kineski i ruski utjecaj, te kao nezvanični nje kontinentalne Evrope, te bi se moglo
se pokazalo kao veoma kompliciran pro- lider NATO alijanse očekuje veći anga- očekivati da i oni podrže ove aktivnosti.
ces, imajući u obzir konstantnu borbu za žman i finansijsku podršku drugih članica. Od svih članica NATO-a, SAD su naj-
održavanjem konsenzusa između članica Treće, geopolitički interesi NATO čla- zainteresiranije za strateški odgovorniju
koje ne dijele mnogo zajedničkih interesa, nica u Indo-Pacifiku često su u sukobu. Evropu. Prednosti su prilično očigledne.
dok je NATO svoj fokus stavio na “vođe- Francuska se, naprimjer, otvoreno žali- Evropljani bi mogli preuzeti veću odgo-
nje američkih ratova” po Bliskom istoku. la na to da Ujedinjeno Kraljevstvo radi vornost za istok Evrope i dijelove sjeverne
Tokom tog vremena definicija “odbrane protiv njenih interesa na Pacifiku, dok s Afrike, te omogućiti kolektivnu odbranu
i sigurnosti” postala je veoma različita za druge strane zagovara da EU mora raditi bez potrebe za američkim intervencijama.
Istočnu i Zapadnu Evropu. Rusija je bila s Ujedinjenim Kraljevstvom na svim pi- Niti jedna država članica Evropske
prijetnja nacionalnoj sigurnosti za istoč- tanjima koja se tiču migracija. Ujedinjeno unije očigledno se ne može sama nositi

ne zemlje članice EU, dok su se zapadne Kraljevstvo često ima brojne sukobljene s trenutnim prijetnjama sigurnosti i vo-
države članice EU borile s ekonomskim geopolitičke interese i s drugim EU drža- deći ljudi Evropske unije toga su svjesni.
problemima i migracionim tokovima iz vama. Na internom planu u EU, posebice Evropljani očekuju od Evropske unije si-
Afrike i Bliskog istoka. U međuvreme- u državama s istoka, očigledan je porast gurnost i mir, dok, prema statistici, čak
nu, Kina postaje regionalna sila u Azi- antievropskog raspoloženja, te skeptici- tri četvrtine podržava zajedničku politiku
ji, što je povećalo zabrinutost SAD-a za zam prema saradnji sa SAD-om. odbrane i sigurnosti, a 55 posto podržava
pacifičku regiju, te je Washington počeo Da bi evropska strateška autonomija ideju o stvaranju vojske Evropske unije.
vršiti pritisak na EU članice da pojačaju ili evropska odgovornost i efikasnost ra- Debata oko koncepta NATO-a zajed-

svoju ulogu u NATO savezu. Ujedinjeno sla unutar NATO-a, kao što to Francuska no s onom debatom o evropskoj strateškoj
Kraljevstvo je također vodilo svoju sa- predlaže, Pariz treba da u svom naumu autonomiji složena je i izazovna. Kako će
mostalnu politiku, te su nakon “Brexita” osigura podršku Berlina, ali i Londona. izgledati model evropske odbrambene au-
počeli biti usmjereni na obnavljanje veza Za Njemačku je sigurno prihvatljiva tonomije, te saradnje s NATO alijansom,
s Commonwealthom, te su svoj fokus in- svaka rasprava o evropskom “suverenitetu” te da li će u tim naumima zaista uspjeti,
teresiranja prebacili na Pacifik. ako je povezana s NATO alijansom i jača- ostaje da vidimo nakon ovih događaja. Da
Čini se da su mnoge države EU shvatile njem njenog kapaciteta. Nova njemačka li će EU dobiti stalnu zajedničku vojsku,
da je sigurnost interni problem, te je vlada sugerirala je da će ispuniti obećanje ili je to još uvijek evropski san? n

STAV 21/1/2022 17