Page 21 - STAV broj 359

državnu vladu u egzilu čije je ime i danas svoju prvu vladu kojom nije više upravljao Budućnost Tajvana odredit
Republika Kina. Kuomintang (KMT), čija je politika sve
vrijeme bila ujedinjenje s Kinom, ali pod će odnosi Washingtona i
AMERIČKA KARTA ZVANA TAJVAN dominacijom antikomunističkog KMT-a. Pekinga, ali i dvije političke
S druge strane, pak, od svog proglašenja Na vlast dolazi tajvanska nacionalistička grupacije na Tajvanu,
1949. Narodna Republika Kina pod vod- Demokratska progresivna partija (DPP),
stvom Komunističke partije Kine smatra čiji kandidat postavlja predsjednik. Za prozapadna opcija za
da Tajvan mora da bude dio Kine i nastoji razliku od KMT-a, DPP je izrazito proza- nezavisni Tajvan, koju
Tajvan ponovno ujediniti s kopnom. Tokom padna, proamerička partija čija je centralna
prve dvije decenije Tajvan je stekao ore- platforma borba za proglašenje nezavisne predvodi Demokratska
ol nekomunističke granice i brane prema države Tajvan, a ne unifikacija s Kinom. progresivna partija, i
Kini, i to u kontekstu politike tzv. hladnog To je danas najveća politička unutrašnja po-
rata. Tajvan (RoC) u to vrijeme bio je jedina djela u Tajvanu koju Kina vješto pokušava Kuomintang, koji ima
“Kina” koja je priznata u UN-u kao legiti- eksploatirati u svoju korist. Vlasti u Pekin- podršku stanovnika Hakka
mna članica ove svjetske organizacije sve do gu su 2004. počele s izradom zakona protiv i manjinskih Kineza,
1971. Nakon što je Kina 1954/55. bombar- secesije. Ovaj zakon usmjeren je prije sve-
dirala ostrva Jinmen, Mazu i , koja su bila ga na Tajvan, ali se tiče i drugih područja imigranata iz Kine.
pod kontrolom Tajvana, Američki kongres Kine koja imaju pretenzije na nezavisnost i
je usvojio Rezoluciju o Formosi, kojom je gdje postoje ozbiljni secesionistički pokreti krunisati inkorporacijom Tajvana. Provo-
ovlastio predsjednika Eisenhowera da ima kao što je Xinjiang, gdje žive većinski mu- kacije i demonstracija sile Pekinga prema
obavezu braniti teritorij Tajvana. Kineski slimani Ujguri, Tibet i unutrašnja Mongo- Tajvanu i posebno veliki broj ratnih aviona
premijer Zhou En-lai je na konferenciji Po- lija. Uprkos mjerama protiv secesije koje koji izazivaju Tajvan u njegovoj identifikaci-
kreta nesvrstanih u Bandungu (Indonezija) treba da posluže kao legislativna podloga za onoj zoni protuzračne odbrane uzima se kao
signalizirao da želi pregovarati sa SAD-om, sprečavanje dezintegracije Kine, trgovina, dokaz da Kina ima namjere zauzeti Tajvan.
ali je 1958. Kina nastavila bombardiranje, ekonomski odnosi, investicije i interakci- Oprezniji analitičari ipak vjeruju da do tog
provocirajući time SAD koji pojačava po- ja Kine i Tajvana rastavljene su neometa- neće doći jer kineski predsjednik Xi Jinping
dršku Tajvanu. Animozitet između SAD-a no. Budućnost Tajvana odredit će odnosi nastavlja promovirati “mirno ponovno uje-
i Kine oko Tajvana traje sve do 1971, kad Washingtona i Pekinga, ali i dvije političke dinjenje” kao preferirajuću opciju Pekinga.
dolazi do ozbiljne prekretnice. U cilju suz- grupacije na Tajvanu, prozapadna opcija za Kina preferira pristup čekanja i osmatranja
bijanja globalne prijetnje i utjecaja Sovjet- nezavisni Tajvan, koju predvodi Demokrat- u nadi da će diplomatskim putem te eko-
skog Saveza, dolazi do otopljavanja odnosa ska progresivna partija, i Kuomintang, koji nomskim i vojnim pritiskom na Tajvan, ali
između Washingtona i Pekinga. SAD 1979. ima podršku stanovnika Hakka i manjinskih najviše eksploatirajući unutarnju politiku
odlučuje priznati Kinu, koja dobija mjesto i Kineza, imigranata iz Kine. Tajvana, uspjeti proizvesti političke okol-
stolicu kao stalna članica u Vijeću sigurno- nosti na Tajvanu koje će omogućiti dola-
sti UN-a. Uprkos priznavanju Kine, SAD PROCJENE O KINESKOJ INVAZIJI zak na vlast prema Pekingu prijateljskog
podržava nezavisnost Tajvana kao posebnog Neki analitičari, pozivajući se na pro- nacionalističkog Kuomintanga, priželjku-
političkog entiteta i održava veze s Taipei- cjene američke vojske, predviđaju da bi Taj- jući njegovu pobjedu na predsjedničkim
jem, snabdijevajući njegovu vladu oružjem. van mogao za 6 godina postati meta kineske izborima u Tajvanu predviđenim za 2024.
Ugovor po kojem se Washington obavezuje invazije. Ovo je bila procjena odlazećeg ko- Bila bi to velika pobjeda Pekinga i korak ka
na pristanak da postoji samo jedna legitimna mandanta američke indopacifičke komande ujedinjenju s Kinom. Osim toga, bio bi to i
kineska vlada važio je i funkcionirao sve do- admirala Philipa Davidsona u martu 2021. ishod dobiven bez krvoprolića, u duhu dok-
nedavno, kad je Washington, iako službeno Njegove procjene temelje se na očekivanju trine drevnog kineskog stratega rata Suna
ostaje pri istoj politici, u praksi počeo de- da bi Kina, kad bude obilježavala 100. go- Tzua, čija teorija umijeća rata postulira da
monstrirati drugačije ponašanje prema Kini, dišnjicu osnivanja Narodne oslobodilačke je najbolja pobjeda ona koja se dobija bez
onog momenta kad je Kina postala isuviše armije Kine 2027. godine, ovaj događaj mogla oružane borbe. n
snažna i pokazala interes da bi mogla uspo-
staviti hegemoniju u Aziji, što predstavlja
najveću prijetnju američkoj dominantnoj
globalnoj poziciji. Karta zvana Tajvan na
koju igraju američki strateški planeri u ci-
lju slabljenja Kine ponovo je postala aktu-
elna. Tajvan kao državu danas priznaje 15,
i to uglavnom malih zemalja.
Tajvan pod vladavinom Chianga Kai-she-
ka je bio vojna diktatura. Nakon njegove
smrti 1975, vanredno stanje u Tajvanu se
ukida, a Tajvan prvi put uvodi demokratske
reforme. Tokom devedesetih godina odnosi
između Pekinga i Taipeija su se poboljšali i
uspostavljene su trgovinske veze.
Kad se Velika Britanija pripremala da
svoju koloniju Hong Kong preda u ruke
Pekingu, političko rješenje “Jedna Kina,
dva sistema” ponuđeno je tada i Tajvanu, ali
su ga Tajvanci odbili. Tajvan je 2000. dobio

STAV 21/1/2022 21