Page 25 - STAV broj 359

posmatrano, 1939. godina je godina u
kojoj i nacistička Njemačka po veoma
sličnom modusu (inscenirani napad na
stanicu u Gleiwitzu) započinje Drugi
svjetski rat, što implicira da je koncept
vojne neutralnosti kao i u Velikom ratu
poražen. Sam koncept vojno-političkog
nesvrstavanja, unatoč svojoj populari-
zaciji ovisno o historijskom i politič-
kom momentu, zapravo je oslanjanje
na međunarodno pravo koje zabranju-
je agresiju i invaziju drugih zemalja.
Međutim, te utopijske, utilitarističke
i filantropske eskapade samo su zmaj
od papira u svijetu s veoma hobsovski
raspoloženim supersilama koje cijene
samo zakon jačeg. Upravo zbog tih po-
kušaja argumentacije vojne neutralno-
sti, iskustva iz Skandinavije veoma su
bitna, s naročitim akcentom na Finsku,
koja je poslije Ukrajine, zemlja s najve-
ćom granicom prema Ruskoj Federaci-
ji. Poučena iskustvima iz prošlosti, ali i Finskoj su u sklopu tajne NATO ope- Iako Finska nije zvanična
razvojem situacije na terenu, pri čemu racije Gladio, bile razmještene jedini-
se član 5. Vašingtonskog sporazuma o ce za brzu reakciju u slučaju sovjetske članica Sjevernoatlantskog
pomoći NATO-a neće primijeniti na agresije. U tom periodu nakon Drugog pakta, njena saradnja na
Ukrajinu u slučaju ruske agresije: Fin- svjetskog rata Finska je bila redovna
ska sve glasnije ponavlja da pridržava mušterija sovjetskoj vojnoj industriji gotovo svim poljima s NATO
pravo pristupiti Sjevernoatlantskom s obzirom na to da je imala restrikcije savezom je izvrsna. Nekoliko
paktu iako će i dalje nastojati ostati na nabavku zapadnih borbenih sistema
neutralnom. i tehnike. Takvo će stanje potrajati sve je puta upravo Finska bila
do 1990. godine i raspada Sovjetskog presedan u funkcioniranju
“FINLANDIZACIJA” FINSKE I Saveza, kad i započinje proces reforme
NAMETNUTA NEUTRALNOST finske armije, koja će tada usvojiti neke NATO-a, pri čemu treba
Pojam finlandizacija prvi je upotri- nove borbene sposobnosti koje će do
jebio i u međunarodne odnose uveo au- danas zadržati, ali i dodatno usavršiti. izdvojiti da su Finci
strijski ministar vanjskih poslova Karl Danas su finske odbrambene snage ve- učestvovali u NATO samitu
Gruber 1953. godine. Sam pojam značio oma respektabilna oružana sila za koju
bi postojanje male države nedovoljno se izdvaja 3,6 BDP-a, što joj osigurava u Varšavi 2016. godine iako
snažne da se odupre značajno snažni- visok nivo tehnološke razvijenosti. nisu u članstvu, kao i njihovo
jem susjedu od kojeg je nominalno ne-
zavisna, ali ne smije donositi odluke u ODNOSI NATO-A I FINSKE prisustvo na ministarskim
vanjskoj politici bez konsultacije sa su- Iako Finska nije zvanična članica Sje- razgovorima u Bruxellesu.
sjedom. Suštinski, u periodu hladnog vernoatlantskog pakta, njena saradnja
rata finlandizacija je imala svoje dvije na gotovo svim poljima s NATO save- državnih strategija koje su u skladu s
faze kao dva zasebna perioda sovjetskog zom je izvrsna. Nekoliko je puta upravo povećanjem stepena interoperabilnosti,
utjecaja u Finskoj. U prvoj fazi nakon Finska bila presedan u funkcioniranju 2) Implementacija znanja stečenih u do-
Drugog svjetskog rata, iako se Finska NATO-a, pri čemu treba izdvojiti da su maćim, ali i međunarodnim asocijaci-
nakon sloma Wehrmachta na Istočnom Finci učestvovali u NATO samitu u Var- jama iz oblasti sigurnosti i odbrane, 3)
frontu povukla iz rata 1944. godine, spo- šavi 2016. godine iako nisu u članstvu, Slanje komandnog personala na izobraz-
razumima iz 1948. i 1949. godine su joj kao i njihovo prisustvo na ministarskim bu i usavršavanje u NATO komandne
nametnute restrikcije te joj je oduzeta razgovorima u Bruxellesu. Hronološki, škole i kurseve, 4) Obuka cjelokupnog
privremeno oduzeta teritorija. U prvoj prvi dodiri sa Savezom ostvareni su u personala po NATO standardima obuke,
fazi Sovjeti su pomjerili granicu dalje tajnoj operaciji Gladio, taj je angažman 5) Ocjenjivanje i evaluacija u vježbama
od Lenjingrada, ali i izgradili nekoliko (koji su zanijekali Finci) potvrdio u svo- po NATO standardu, 5) Participacija u
baza u Finskoj, koja je sve svoje odluke jim memoarima bivši direktor CIA-e vježbama i manevrima koje organizira
morala usaglasiti sa stavovima i politi- William Colby. S obzirom na to da su savez, 6) Osnaživanje komandno-komu-
kom zvaničnog Kremlja. U drugoj fazi, pristupili Evropskoj uniji 1994. godine, nikacijskih sistema finske armije kroz
koja je potrajala sve do raspada SSSR-a, tada i započinje sve prisnija saradnja s učešće u FMN inicijativi, 7) Razmjena
bitno je istaći da su do 1955. godine iz NATO savezom, a iste godine potpisuju iskustava i informacija u oblasti cyber
Finske izmještene sve vojne instalacije i Partnerstvo za mir (PfP). Prema NATO sigurnosti, 8) Standardizacija logističkih
sovjetske armije te joj je priznata namet- podacima, Finska svoju saradnju s ovim kapaciteta prema NATO komplemen-
nuta vojna neutralnost, kojoj nije imala savezom uspješno ostvaruje u deset tarnim standardima, 9) Učestvovanje
alternativu. U toku hladnog rata, iako oblasti koje su ključne za pristupanje, finskih snaga u NATO snagama za brzi
se o tome doskora nije mnogo znalo, u ali i funkcioniranje Saveza: 1) Razvoj odgovor (NRF), te 10) Participacija u

STAV 21/1/2022 25