Page 72 - Yeşil Mucize Fotosentez
P. 72
Koklad›¤›m›z Yapraklar
Kokunun kimyas›
Güzel kokular nereden geliyor? Yemekteki baharat›n, bahçe-
deki çiçeklerin, meyvelerin, sebzelerin, binbir çeflit otun kokular›n›n
kayna¤› nedir? Koku; güzel hisler uyand›rmak, rahatlatmak, ifltah açmak
gibi insan ruhunda karfl›l›k bulan türlü etkilere sahip bir mucizedir. ‹nsan
için büyük bir nimet olarak yarat›lan kokular karmafl›k kimyasal bileflik-
lerdir. Her koku çok hassas miktarlarla biraraya gelmifl elementlerden
oluflur. Bitkilere koku veren maddelere "uçucu ya¤lar" ad› verilir ve bu
ya¤lar, bitkinin ismiyle adland›r›l›r; mesela gül ya¤› veya kekik ya¤› gibi.
Genç bitkiler, yafll› bitkilerden daha fazla ya¤ üretirler; yafll› bitkiler ise,
daha reçineli ve koyu ya¤lara sahiptirler. Çünkü hafif s›v›lar düflük bir s›-
cakl›kta bile buharlaflt›ktan sonra geriye kal›n ve kolay kolay buharlaflma-
yan ya¤lar kal›r.
Araflt›rmac›lar›n yapt›klar› çal›flmalarda, bu ya¤lar›n bitkideki ifllevi
tam olarak anlafl›lamam›flt›r. Ancak böcekleri çekmek için kullan›ld›klar›
genel olarak kabul edilmektedir. Parfümeri, kozmetik ürünleri, sabun, de-
terjan gibi ürünlerde; yemek, tatl› yap›m›nda bitki ya¤lar› kullan›l›r.
Ya¤lar bitkinin yeflil bölümlerinde oluflur ve bitkinin olgunlaflmas›y-
la di¤er dokulara, özellikle de çiçek filizlerine tafl›n›rlar. Bu kokular›n na-
s›l olufltu¤unu inceledi¤imizde, karfl› karfl›ya kald›¤›m›z sistemin komp-
leks ve hassas yap›s› karfl›s›nda hayrete düfleriz. Yap›lan araflt›rmalarda
bitkilerin koku üretiminin bitkinin türüne, mevsime, ›fl›k durumuna ve
70
