Page 90 - Doğadaki Mühendislik
P. 90
88 DO⁄ADA ALLAH'IN YARATMASI
B‹R ‹LET‹fi‹M ANININ H‹KAYES‹
Düflünürseniz, birçok defa bir tan›d›kla göz göze gelip merhabalaflt›¤›-
n›z› hat›rlars›n›z. Peki sizin için bir iki saniyelik bir süreç olan bu olay›n, ol-
dukça uzun ve karmafl›k bir hikayesi oldu¤unu biliyor muydunuz?
Bir akflamüstü deniz k›y›s›nda iki adam›n ayr› ayr› oturduklar›n› varsa-
y›n. ‹yi dost olmalar›na ra¤men henüz birbirlerini fark etmemifller. Adamlar-
dan birisinin, henüz görmedi¤i arkadafl›na do¤ru yüzünü çevirmesi, bir bi-
yokimyasal olaylar zincirini bafllat›r: Arkadafl›n›n vücudundan yans›yan
›fl›k, saniyede 10 trilyon foton (›fl›k parçac›¤›) geçecek flekilde gözbebe¤ine
var›r. Ifl›k önce bu merce¤in daha sonra da göz yuvalar›n› dolduran s›v›n›n
içinden geçer ve retinan›n üzerine düfler. Retinan›n üzerinde, "koni hücreler"
ve "çubuk hücreler" olarak adland›r›lan yaklafl›k yüz milyon hücre vard›r.
Çubuklar ayd›nl›k ve karanl›¤› ay›rt edebilirken, koniler renkleri seçebilir.
D›flar›daki cisimlere göre, retinan›n farkl› noktalar›na farkl› ›fl›k demet-
leri düfler. Örne¤imizdeki kiflinin arkadafl›n› gördü¤ü an› düflünelim. Arka-
dafl›n›n yüzündeki baz› noktalar, örne¤in kafllar› koyu renklidir ve retinan›n
üzerindeki baz› hücrelere çok zay›f bir ›fl›k düflmesine neden olur. Bu hücre-
lerin yan›nda bulunan di¤er bir grup hücre ise, arkadafl›-
n›n aln›ndan gelen ›fl›kla muhatap olur, yani daha fazla
›fl›k al›r. Arkadafl›n›n tüm yüz hatlar›, etraftaki di¤er de-
taylar dahil, bu flekilde retinan›n farkl› hücre gruplar›na
farkl› ›fl›klar düflürür.
Peki retinan›n üzerine düflen bu ›fl›klar ne gibi bir et-
ki oluflturur?
Bu sorunun cevab› gerçekten çok karmafl›kt›r ve an-
lafl›lmas› da biraz zordur. Ama gözdeki ola¤anüstü tasa-
r›m› inceleyebilmek için, bu cevab› incelememiz yerinde
olacakt›r.
KORNEA VE ‹R‹S
Gözdeki 40 temel parçadan biri olan kornea, gözün en önünde yer
alan saydam bir tabakad›r. Ifl›¤› pencere cam› kadar kusursuz bir bi-
çimde geçirir. Vücudun baflka hiçbir yerinde benzeri olmayan bu do-
kunun, tam gereken yerde, yani gözün önünde bulunmas›, elbette bir
tesadüf olamaz. Gözdeki önemli parçalardan biri de bu organ›m›za
rengini veren iris tabakas›d›r. Kornean›n hemen arkas›nda yer alan
iris, ortas›ndaki bofllu¤u geniflletip daraltarak göze giren ›fl›k miktar›n›
ayarlar. Parlak bir ›fl›kta hemen daral›r. Karanl›kta ise göze daha çok
›fl›k alabilmek için genifller. Benzer bir ›fl›k ayar sistemi kameralarda
da kullan›l›r. Ama hiçbir kamera iris kadar baflar›l› de¤ildir.
