Page 255 - Kuşların ve Uçuşun Kökeni

ufllar›n kökenini incelerken, bir baflka kanatl› canl›
grubu olan uçan sürüngenleri de ele almak yerinde
olur. Uçan sürüngenler, ya da bir di¤er ifadeyle
uçan dinozorlar, bilim adamlar› taraf›ndan "ptero-
zor" (pterosaur) olarak adland›r›lan soyu tükenmifl bir canl› grubu-
dur. Sürüngenler s›n›f› içinde yer alan bu canl›lar, yaklafl›k 200 mil-
yon y›l önce Üst Triasik Devir'de ilk kez ortaya ç›km›fl ve daha son-

ra soylar› tükenmifltir. Bu canl›lar sürüngen s›n›f›n›n temel özellik-
lerine sahiptir: Metabolizmalar› itibariyle so¤ukkanl›d›rlar (›s› üre-
temezler) ve vücutlar› pullarla kapl›d›r. Ancak güçlü kanatlara sa-
hiptirler ve bu kanatlar sayesinde uçabildikleri düflünülmektedir.
Son dönemlerde yap›lan araflt›rmalar, bu canl›lar›n çok üstün
yeteneklere sahip olduklar›n› göstermifltir. Günümüzde kafatasla-
r›n›n detayland›r›lm›fl ilk röntgen görüntüleri, pterozorlar›n uçufl
yetenekleri konusunda yeni anlay›fllar kazand›rm›flt›r. Çok hassas

bir görme sistemine sahip olduklar› ve deriyle kapl› kanatlar›n› ve-
rimli bir biçimde kulland›klar› ortaya ç›km›flt›r. Berlin Do¤a Tarihi
Müzesi'nden David Unwin ve Ohio Üniversitesi'nden Lawrence
Witmer'in bu konudaki incelemeleri 23 Ekim 2003 tarihli Science
dergisinde flöyle aktar›lmaktad›r:
On metreye kadar uzanan kanat genifllikleri ile pterozorlar etkileyici
avc›lard›... Beyin tomogrofisinin incelenmesi, iç kulakta denge hissi-
ni sa¤layan üç adet yar›m daire fleklinde kanal bulundu¤unu ortaya
ç›kard›. Bu dönen kanallar›n yar›çap›, modern canl›lar›n geliflmifl çe-
vikli¤i ile ba¤lant›l› olarak oldukça geniflti... Kufllarla k›yasland›¤›n-
da pterozorlar›n oldukça dikkat çekici biçimde büyük bir flokulusu
(beyinci¤in bir k›sm›) vard›. Beynin bu bölümü kafay›, boynu, gözle-
ri koordine etmeye yard›mc› olup, hayvan hareket ederken bak›flla-
r›n› sabit tutuyordu. Peki neden bu kadar büyük bir flokulus vard›?
Witmer, pterozorlar›n kas liflerini içeren deriyle kapl› kanatlar›ndan