Page 38 - Kuşların ve Uçuşun Kökeni
P. 38

36







                                                        GEC‹KMEL‹ DURUfi  ROTASYONEL KALDIRMA
                                                                     KUVVET‹
           Meyve sinekleri a¤›rl›klar›n› havada tu-        Temel-yan girdap
                                                      Kald›rma
           tabilmek için üç farkl› aerodinamik me-    kuvveti
                                                                             Kanat rotasyonu
           kanizma kullan›rlar. (1) Kanat ç›rpma
                                            Kanat       Kanat
           hareketinin büyük bir bölümünde, ka-  darbesi  aç›s›
           nat yanlar›nda temel-yan girdaplar olu-
                                               Ç›k›fl
           flur, böylece kald›rma kuvveti artar. Bu  girdab›
           sürece "gecikmeli durufl" denir. (2, 3, 4)
           Kanat hareketinin sonunda, kanat art
           arda dönerek rotasyonel bir kald›rma
           kuvveti oluflturur. (5) Kanad›n yukar›
           kalkmas› s›ras›nda, kanat afla¤› ç›rpma-
           n›n oluflturdu¤u rüzgar›n içinden geçer. Kanat öyle bir flekilde yönlendirilir ki, hava ak›m› da-
           ha fazla kald›rma kuvveti oluflturur. Bu sürece "rüzgar› yakalama"denir.

           rüntüler karfl›s›nda nas›l tepki verdiklerini bir sanal gerçeklik odas› kullanarak çözdüler.
           Dickinson, saniyede 3.000-4.000 aras› bir oranla titreflen görüntülerle, sineklerin gözlerin-
           den gelen bilginin "halter" ad› verilen bir organa iletildi¤ini keflfetti. Sine¤in ciroskopu (uçufl
           sistemi) olarak hareket eden halterler, kanat kaslar›n›, hareketlerini ya da hücum aç›lar›n›
           de¤ifltirmek için sinyaller gönderirler. Bu sistem, son derece h›zl›d›r. Örne¤in her zaman
           çevremizde rastlad›¤›m›z sinekler, görüntüdeki de¤iflikliklere 30 salise gibi flafl›rt›c› derece-
           de k›sa bir sürede tepki vererek uçufl yönlerini de¤ifltirebilirler. Dickinson, sineklerdeki bu
           özel tasar›m karfl›s›ndaki düflüncelerini flöyle aktarmaktad›r:

              Sinekler, aerodinamik aç›dan gezegendeki en baflar›l› uçuculard›r. Tavanda ya da me-
              yilli yerlerde rahatl›kla durmak gibi di¤er hiçbir hayvan›n yapamayaca¤› fleyleri kolayl›k-
              la yapabilirler. Özellikle inifl ve kalk›fllarda çok yeteneklidirler. Bu konudaki becerileri
              di¤er herhangi bir böcekten ya da kufltan çok fazlad›r. "Halter"ler, sine¤in aerodinamik
              alandaki baflar›s›n›n en önemli anahtarlar›d›r. Bir sine¤in "halter"lerini ç›kar›rsan›z, ta-
              mamen dengesiz hale geldi¤ini ve h›zla yere çak›ld›¤›n› göreceksiniz. 5
                 Yukar›daki ifadelerden de anlafl›laca¤› gibi, sineklerin günümüzün ileri teknoloji ile
                   üretilmifl helikopterlerine örnek teflkil eden ve onlardan çok daha
                             fonksiyonel olan uçufl sistemleri bulunmak-
                                   tad›r. Peki bu mükemmel
                                      sistem küçücük bir
   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43