Page 152 - İnanç Gerçekleri

‹nanç Esaslar›

Ayr›ca Amerikan Bilim Akademisi eski Baflkan› Frank Press'in, dün-

ya çap›nda pek çok üniversitede ders kitab› olarak okutulan Earth (Dün-
ya) adl› kitab›nda, da¤lar›n kaz›k fleklinde olduklar› ve yeryüzüne derin-
lemesine gömülü olduklar› ifade edilmektedir. 31
Kuran ayetlerinde ise, da¤lar›n bu ifllevine, "kaz›k" benzetmesi yap›-
larak flöyle iflaret edilir:
Biz, yeryüzünü bir döflek k›lmad›k m›? Da¤lar› da birer kaz›k? (Ne-
be Suresi, 6-7)
Yine bir baflka ayette Allah, "Da¤lar›n› dikip-oturttu" (Naziat Sure-
si, 32) fleklinde bildirmektedir. Bu ayette geçen "ersayha" kelimesi "köklü

k›ld›, sabit yapt›, demirledi, yere çakt›" anlamlar›na gelmektedir. Bu özel-
likleri sayesinde da¤lar, yeryüzü tabakalar›n›n birleflim noktalar›nda yer
üstüne ve yer alt›na do¤ru uzanarak bu tabakalar› birbirine perçinler. Bu
flekilde, yerkabu¤unu sabitleyerek magma tabakas› üzerinde ya da kendi
tabakalar› aras›nda kaymas›n› engeller. K›sacas› da¤lar›, tahtalar› birara-
da tutan çivilere benzetebiliriz. Da¤lar›n sabitlenme etkisi, bilimsel litera-
türde izostasi olarak adland›r›lmaktad›r. ‹zostasi, manto tabakas›n›n yu-

kar› do¤ru uygulad›¤› kuvvetle, yerkabu¤unun afla¤› do¤ru uygulad›¤› kuv-
vet aras›ndaki dengedir. Da¤lar erozyon, toprak kaymas› veya buzullar›n
erimesi gibi nedenlerle a¤›rl›k kaybederken, buzullar›n oluflumu, volka-
nik patlamalar veya toprak oluflumu nedeniyle a¤›rl›k kazanabilirler. Bu
nedenle, da¤lar hafiflediklerinde s›v›lar›n uygulad›¤› kald›rma kuvvetiy-
le afla¤›dan yukar› itilir; ya da a¤›rlaflt›klar›nda yerçekimi nedeniyle man-
to içine gömülürler. Yerkabu¤u üzerinde bu iki kuvvet aras›ndaki denge,
izostasi sayesinde sa¤lan›r. Da¤lar›n bu dengeleyici özelli¤i bilimsel bir kay-
nakta flöyle aktar›lmaktad›r:

G. B. Airy, 1855'te yerkabu¤unun su üstünde yüzen, keresteden yap›lm›fl
sallara benzetilebilece¤ini söylemifltir. Kal›n kereste parçalar› ince parça-
lara k›yasla su yüzeyinin daha üstünde yüzerler. Benzer olarak yerkabu-
¤unun kal›n k›s›mlar› da bir s›v› veya daha yo¤un olan alt tabakalar üze-
rinde yüzecektir. Airy, da¤lar›n, düzlüklerde olmayan daha az yo¤un ka-
yalardan derin köklere sahip oldu¤unu savunuyordu. Airy, çal›flmalar›-
n› yay›nlad›ktan dört y›l sonra, J. H. Pratt alternatif bir hipotez sundu...
Bu hipotezle da¤lar alt›ndaki kaya kolonlar›n›n, düzlükler alt›ndaki ka-

150