Page 48 - Evrenin Yaratılışı

46 EVRENİN YARATILIŞI

ig Bang, bi li m a dam la rı nın he sap la ma la rı na gö re gü nü müz den yak -
la şık 17 mil yar yıl ön ce ger çek leş ti. Şu an ev re ni oluş tu ran mad de -
nin tü mü, ön ce ki bö lüm ler de in ce le di ği miz gi bi, "yok tan var" edil -
B di ve ola ğa nüs tü bir den ge için de şe kil len di. An cak Big Bang'den
son ra or ta ya çı kan ev ren, şu an için de ya şa dı ğı mız ev ren den çok da ha fark lı
bir yer ola bi lir di.
Ör ne ğin ön ce ki bö lüm de de ğin di ği miz dört te mel kuv ve tin de ğer le ri bi raz
fark lı ol sa lar, ev ren sa de ce rad yas yon dan olu şa bi lir di. Bir ışık kar ma şa sın dan
iba ret ola cak olan bu ev re nin için de de el bet te ga lak si ler, yıl dız lar, ge ze gen -
ler ve biz in san lar var ola maz dık. Ama dört te mel kuv ve tin ola ğa nüs tü de re -
ce de ku sur suz bir bi çim de ya ra tıl ma sı sa ye sin de, Big Bang'den son ra bu gün
"mad de" de di ği miz şe yin te mel ya pı ta şı olan atom lar oluş tu.
Bi li m a dam la rı nın or tak ka bu lü ne gö re, Big Bang'den son ra ki ilk 14 sa ni -
ye için de, ev re nin en ba sit iki ato mu oluş ma ya baş la dı: Hid ro jen ve hel yum.
Big Bang'in ar dın dan ev re nin ısı sı hız la dü şüp, mad de bü yük bir hız la et ra fa
da ğı lır ken, hid ro jen ve hel yum atom la rı or ta ya çık tı. Bir baş ka de yiş le, Big
Bang'in ar dın dan or ta ya çı kan "ilk ev ren", sa de ce hid ro jen den ve hel yum dan
olu şan bir "gaz yı ğı nı"ydı. Eğer ev ren hep böy le kal say dı, için de ha yat ola -
maz dı. İçin de hiç bir yıl dız, ge ze gen, taş, top rak, ağaç ve in san da ola maz dı.
Sa de ce boş luk için de yü zen iki tür gaz dan iba ret bir ev ren, ya ni ölü bir ev -
ren olur du.
Pe ki na sıl ol du da sa de ce gaz lar dan olu şan bu ev re nin için de da ha ağır
ele ment ler, ör ne ğin tüm can lı ya şa mın en te mel ya pı ta şı olan kar bon or ta ya
çık tı?
Bu so ru yu araş tı ran bi li m a dam la rı, 20. yüz yı lın en şa şır tı cı bi lim sel bul gu -
la rın dan bi riy le kar şı laş tı lar.

Ele ment e rin Ya pı sı
l
Kim ya, mad de nin iç ya pı sı nı in ce le yen bi lim da lı dır. Kim ya nın te me li ise
pe ri yo dik tab lo dur. İlk kez Rus kim ya ger Dmitry Iva no vich Men de le yev ta ra -
fın dan oluş tu ru lan pe ri yo dik tab lo, Dün ya' da bu lu nan ele ment le rin atom ya -
pı sı na gö re şe kil len miş tir. Pe ri yo dik tab lo nun en ba şın da hid ro jen yer alır.
Çün kü hid ro jen, tüm ele ment le rin en ba si ti dir. Çe kir de ğin de tek bir pro ton
var dır. Bu pro to nun et ra fın da ise tek bir elekt ron dö ner.