Page 50 - Evrenin Yaratılışı

48 EVRENİN YARATILIŞI

İşin önem li olan yö nü, ele ment le ri bir bi ri ne dö nüş tür me nin do ğal Dün ya
ko şul la rın da im kan sız olu şu dur. Çün kü bir ele men tin bir baş ka ele men te dö -
nüş me si için, çe kir de ğin de ki pro ton sa yı sı nın de ğiş me si ge re kir. Oy sa pro ton -
lar, ev ren de ki en bü yük fi zik sel güç olan güç lü nük le er kuv vet ta ra fın dan bir -
bir le ri ne bağ la nır lar ve an cak "nük le er" re ak si yon lar la yer le rin den oy na tı la bi -
lir ler. Fa kat do ğal dün ya şart la rın da ger çek le şen re ak si yon la rın hep si, elekt ron
alış ve riş le ri ne da ya nan ve çe kir de ği et ki le me yen kim ya sal re ak si yon lar dır.
Sim ya, Or ta çağ'da çok po pü ler ol muş bir uğ ra şı dır. Sim ya cı lar, üst te be lirt -
ti ği miz ger çe ği bil me dik le ri için, hep ele ment le ri bir bi ri ne dö nüş tür me ha yal -
le ri kur muş lar, de mir gi bi me tal le ri al tı na çe vir mek için uğ raş mış lar dır. Oy sa
sim ya dün ya ko şul la rın da im kan sız dır. Çün kü ele ment le rin bir bi ri ne dö nü şü -
mü, an cak çok yük sek ısı lar da ger çek le şir.
Ge re ken bu ısı o ka dar yük sek tir ki, sa de ce yıl dız lar da bu lu nur.

l
l
Sim ya Mer kez e ri: Kır mı zı Dev er
Ele ment le ri bir bi ri ne dö nüş tür mek için ge re ken ısı, yak la şık 10 mil yon de -
re ce dir. Bu yüz den ger çek an lam da bir "sim ya", sa de ce yıl dız lar da ger çek le şir.
Bi zim Gü ne şi miz gi bi or ta bü yük lük te yıl dız lar da sü rek li ola rak hid ro jen hel -
yu ma çev ril mek te ve böy le ce yük sek ener ji açı ğa çık mak ta dır.
Şim di be lirt ti ği miz bu te mel kim ya bil gi le ri ni dü şü ne rek Big Bang son ra sı -
nı ha tır la ya lım. Big Bang'den son ra ev ren de sa de ce hid ro jen ve hel yum atom -
la rı nın or ta ya çık tı ğı nı be lirt miş tik. Ast ro nom lar, bu atom lar dan olu şan dev bu -
lut la rın, özel ola rak ayar lan mış ko şul la rın et ki siy le sı kı şa rak Gü neş ti pi yıl dız -
la rı oluş tur duk la rı nı öne sü rer ler. Ama bu du rum da bi le ev ren yi ne iki tür ele -
ment ten olu şan ölü bir gaz yı ğı nı ol ma ya de vam ede cek tir. Bir baş ka iş le min,
bu iki ga zı da ha ağır ele ment le re çe vir me si ge rek mek te dir.
Bu ağır ele ment le rin üre tim mer kez le ri, kır mı zı dev ler dir, ya ni Gü neş' ten
or ta la ma 50 kat da ha bü yük olan de va sa yıl dız lar.
Kır mı zı dev ler, Gü neş ti pi nor mal yıl dız lar dan çok da ha sı cak tır lar ve bu
ne den le de nor mal yıl dız la rın ya pa ma dı ğı bir şey ya par lar: Hel yum atom la rı nı
kar bon atom la rı na dö nüş tü rür ler. Ama bu dö nü şüm pek öy le ba sit bir şe kil de
ger çek leş mez. Ame ri ka lı ast ro nom Gre ens te in'in ifa de siy le "bu yıl dız la rın de -
rin lik le rin de çok ola ğa nüs tü bir iş lem ger çek leş mek te dir." 32