Page 128 - Doğadaki Mühendislik

Doğadaki Mühendislik

sal ısı değiştiricisi"dir. Bu ısı değiştiricisi adından da anlaşılacağı üze-
re karında, hava keseciğinin hemen altında yer alır. Karınsal ısı değiş-
tiricisinde, damardaki soğuk kan ile dokudaki sıcak kan birbirlerine
zıt yönlerde akar.
Soğuk kan karından göğüse doğru akarken, aynı ortamda sıcak kan
göğüsten karın bölgesine doğru akar. Bu akış yönü, ısının dokudan
damara, oradan da göğüse geçmesine neden olur. Böylece göğüsten
salınan ısı, göğüse giren soğuk kana yüklenir. Bu sayede göğüsteki ısı-
nın karna geçmesi kesin bir şekilde engellenmiş olur.
Karından çıkan kan damarı ise göğüs bölümüne girer. Burada "gö-
ğüs ısı değiştiricisi" adını alan ikinci bir ısı değiştiricisi bulunur.
Damar, karnın altından göğüse girer. Hemen sonra göğsün üst tarafı-
na yani sırta doğru tırmanır. Burada keskin bir U dönüşü yaparak ye-
niden göğsün altına doğru döner. Damarın buradaki şekli, kolları bir-
birine bitişik "n" harfine benzetilebilir. Damardaki bu kıvrımın olduğu
kısım göğüs ısı değiştiricisini oluşturur. Damarın kıvrımını oluşturan
kolları birbirine çok yakın olduğundan, iki kol arasındaki ısı farkı mi-
nimuma indirilmiştir. Böylelikle kış güvesinin göğüs kısmındaki ısı
mükemmel bir biçimde sabitlenmiş olur.

Kış Gü ve le rin de ki Da mar Sis te mi
Göğüs ısı değiştiricisinin önemini anlamak için, kış güvesindeki da-
mar sistemini, sıcak ortamlarda yaşayan sfenks güvelerindeki ile kı-
yaslamak yerinde olacaktır.
Sfenks güveleri kış güvelerine nazaran oldukça büyük gövdelidir
ve özellikle tropikal bölgelerde yaşarlar. Bu böceklerde göğüs ısı de-
ğiştiricisi yerine "soğutma halkası" adı verilen bir sistem vardır. Sfenks
güvesinde, n'ye benzeyen damar kıvrımı yerine R'ye benzeyen bir kıv-
rım bulunur. Yan sayfadaki şekilden de anlaşılacağı gibi sfenks güve-
sindeki damar kıvrımının sol tarafı kış güvesininkinden daha uzun-
dur. Bu durum kıvrımın sol kolu ile sağ kolu arasında bir ısı farkının

126