Page 73 - Makaleler 2. Cilt

Vücudumuzdaki Kan›n Hayati Fonksiyonlar› 71

üstlenir. Oksijeni tafl›ma görevini, alyuvarlar›n içindeki hemoglobin mole-
külü yerine getirir. Yass›, yuvarlak ve her iki yan› bas›k bir yap›da olan al-
yuvarlar›n yaln›zca biri neredeyse 300 milyon hemoglobin tafl›r. Alyuvarla-
r›n, kusursuz bir çal›flma sistemi vard›r. Oksijeni tafl›makla kalmay›p, onu
gerekti¤i yerde de b›rakabilirler. Bunu da en gerekli yer ve zamanda, örne-
¤in çok çal›flan bir kas hücresinin yan›ndan geçerken yaparlar. Alyuvarlar,
oksijeni bu flekilde gerekli dokulara verirken, flekerin yak›lmas›ndan a盤a
ç›kan karbondioksiti de alarak akci¤ere tafl›r ve orada b›rak›rlar. Bunun ar-
d›ndan hemen yeniden oksijenle ba¤lan›r ve onu yeniden gerekli dokulara
tafl›rlar.

Bas›nc› Ayarl› Bir Ak›flkan
Hemoglobin molekülleri oksijenin yan›s›ra azotmonoksit (NO) gaz›n› da
tafl›r. E¤er bu gaz kanda tafl›nmas›yd›, kan bas›nc› sürekli de¤iflim göstere-
cekti. Hemoglobin ayr›ca azotmonoksit yard›m›yla bir dokuya ne kadar ok-
sijen verilece¤ini de denetlemektedir.

‹deal Tasar›ml› Hücreler
Alyuvarlar, miktar bak›m›ndan di¤er kan hücrelerine göre ço¤unlukta-
d›r. Yetiflkin bir erke¤in damarlar›nda 30 milyar alyuvar yüzer. Bu say›daki
alyuvarlarla bir futbol sahas›n›n neredeyse yar›s› kaplanabilir. Kan›m›za,
dolay›s›yla tenimize renk veren hücreler alyuvarlard›r. Alyuvarlar yass›
disklere benzer. Esneklikleri sayesinde de en dar k›lcal damarlardan ya da
en küçük gözeneklerden geçebilirler. Alyuvarlar›n bu esneklik özelli¤i olma-
sayd›, vücudun pek çok noktas›nda tak›l› kal›rlard›. Çünkü k›lcal damarlar
yaln›zca 4-5 mikrometre kal›nl›¤›ndad›rlar (1 mikrometre=milimetrenin bin-
de biri). Oysa alyuvarlar›n çaplar› 7,5 mikrometredir.
E¤er alyuvarlar böylesine büyük bir esneme özelli¤inde yarat›lmam›fl ol-
salard› ne olurdu? Bu sorunun cevab›n› fleker hastal›¤›n› araflt›ranlar bilir.
fieker hastalar›n›n kan hücreleri genellikle esnekliklerini yitirir. Bu nedenle,
hastalar›n gözlerindeki hassas dokular esnek olmayan kan hücreleri taraf›n-
dan t›kan›r. Bu t›kanma ise körlü¤e yol açabilir.