Page 224 - Hz İsa Allah'ın Oğlu Değildir Allah'ın Peygamberidir

222 Hz. ‹sa Allah'›n O¤lu De¤ildir, Allah'›n Peygamberidir

m›n güçlenmesindeki etkisi.
Önceki bölümde de üzerinde durdu¤umuz gibi 16. ve 17. yüzy›llar-
da Osmanl› topra¤› olan Transilvanya, tevhid inan›fllar›n›n çok güçlen-
di¤i bir bölge olmufltu. Florida Üniteryen Kilisesi'nden rahip Jack Dono-
van'›n "Islam, US, and Yeats' Dilemma" (‹slam, Amerika ve Yeats'in ‹ki-

lemi) bafll›kl› vaaz›nda bu geliflim flöyle vurgulan›r:
Polonya, Macaristan ve Transilvanya'daki baz› reformcu Protestan
H›ristiyanlar bir inanç esas› olarak "Allah birdir" demeye bafllad›lar:
"Sözde tanr›lar yoktur, Allah vard›r". H›ristiyanl›ktaki genel inan›fl-
lara ayk›r› bu düflünce iflte o günlerde ortaya ç›km›flt›. Ölüme mey-
dan okuyan ifade nereden kaynaklanm›flt›? Protestanl›k 1520 ve
1530'larda çok yeni ve üçleme taraftar›yken, Müslüman Osmanl›
‹mparatorlu¤u H›rvatistan, Macaristan ve Transilvanya'y› fethet-
miflti. 91

Osmanl› topraklar›nda H›ristiyanl›¤›n içinden do¤an bu tevhid
inanc›n› temel alan ak›m›n güç kazanmas›n›n nedeni, birçok tarihçi ve
Üniteryen din adam› taraf›ndan da dile getirildi¤i gibi ‹slam dininin ge-
tirdi¤i hoflgörü ortam›yd›. North Unitarian Universalist Kilisesi'nden
(Kuzey Evrensel Üniteryen Kilisesi) Susan Ritchie, "The Promise of Post-
modernism for Unitarian Universalist Theology" (Postmodernizmin Ev-

rensel Üniteryen Teolojisine Vaatleri) bafll›kl› vaaz›nda bu ortam› flöyle
vurgular:
Çok say›da ›l›ml› uluslararas› tarihçi, Osmanl›lar›n politik himaye-
sinin, Protestanl›¤›n geliflmesine olanak sa¤lad›¤›n› kabul etmekle
kalmaz, ayn› zamanda Osmanl› yönetiminin yerel gelenekler ve
dinler hakk›ndaki hoflgörüsüne ba¤l› olarak birtak›m etkilere sahip
oldu¤unu da kabul eder. 92

‹slam dinindeki güçlü tevhid inanc›, üçleme inanc›n› reddeden H›-
ristiyanlar için çok büyük bir güvenceydi. Hoflgörünün hakim oldu¤u
Osmanl› topraklar›nda düflüncelerini rahatça ifade edebildiler, kendi ki-