Page 180 - Siyonizmin Felsefesi

178

okullar›nda H›ristiyan, Müslüman ve Yahudi bilim adamlar›, el-Ha-
rezmi'nin cebir ve matematik çal›flmalar›n›, 500 y›l boyunca Avru-
pa'n›n standart t›p kitab› olan ‹bn-i Sina'n›n Kanun'u gibi Arapça el-
yazmalar›n› Latinceye çevirmifllerdir ve bunlar birer baflyap›t haline
gelmifllerdir.
Bu farkl› kültürler birarada o kadar yüksek bir medeniyet orta-

ya koymufllard›r ki, sadece Cordoba, yar›m milyonluk nüfusu, 21
banliyösü, 500 camisi, 300 hamam›, 70 kütüphanesi ve tafl kapl›, lam-
balarla ayd›nlat›lm›fl kilometrelerce yollar›yla ‹spanya'n›n hatta tüm
Bat›'n›n en büyük flehri haline gelmifltir. Bu özellikleriyle Ba¤dat ve
‹stanbul ile beraber dünyan›n en büyük kültür merkezlerinden biri
olmufltur.
Selçuklu ve Osmanl› ‹mparatorluklar› döneminde de ‹slam'›n
adaletli uygulamalar›n›n pek çok güzel örnekleri sergilenmifltir. Özel-
likle Osmanl› ‹mparatorlu¤u döneminde, karfl›l›kl› anlay›fl›n en güzel
örnekleri verilmifltir. Ünlü H›ristiyan teolog John L. Esposito, tarihte
Müslüman devletlerin idaresine geçen Yahudi ve H›ristiyanlar›n bü-
yük bir toleransla karfl›laflt›klar›n› flöyle anlatmaktad›r:
Bizans ve Pers topraklar›nda yaflayan ve zaten yabanc› idareciler
taraf›ndan yönetilen pek çok Müslüman olmayan toplum için, ‹s-
lam idaresi bir yönetim de¤iflikli¤i anlam›na geliyordu, ama bu

yeni yöneticileri ço¤u zaman daha esnek ve toleransl›yd›. Bu top-
lumlar›n ço¤u art›k daha fazla otonomiye sahipti ve ço¤unlukla
daha az vergi ödüyorlard›... Dini olarak, ‹slam'›n, Yahudilere ve
yerel H›ristiyanlara daha fazla dini özgürlük tan›yan, daha tole
ransl› bir din oldu¤unu ortaya ç›kt›.
Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun tarihindeki hoflgörü örnekleri bu-
nunla s›n›rl› de¤ildir. 1324 y›l›nda Bursa'y› ele geçiren Osmanl›lar, Bi-
zans idaresinde bask› gören Yahudiler için bir topluluk kurdular. Ya-
hudiler Osmanl›lar› kurtar›c› gibi karfl›lad›lar. Orhan Bey'in izniyle
Etz ha-Hayyim sinagogu infla edildi. Edirne, Osmanl› baflkenti

Siyonizm Felsefesi