Page 143 - Hayalin Diğer Adı Madde

Ad nan Ok tar

Ara dan bir kaç gün geç tik ten son ra, o oda da ne ka dar kal dı ğı mız so rul du ğun da ve -
re ce ği miz ce vap; hem za man za man saa te ba ka rak edin di ği miz bil gi, hem de gü ne -
şin kaç ke re do ğup bat tı ğı na bağ lı ola rak yap tı ğı mız he sap tır. Ör ne ğin, oda da üç
gün kal dı ğı mı zı he sap la rız. Ama eğer bi zi bu oda ya ko yan ki şi bi ze ge lir de, "as lın -
da sen bu oda da iki gün kal dın" der se ve pen ce re de gör dü ğü müz gü ne şin as lın da
su ni ola rak oluş tu rul du ğu nu, oda da ki saa tin de özel lik le hız lı iş le til di ği ni söy ler se,
bu du rum da yap tı ğı mız he sa bın hiç bir an la mı kal maz.
Bu ör nek de gös ter mek te dir ki, za ma nın akış hı zıy la il gi li bil gi miz, sa de ce al gı -
la ya na gö re de ği şen re fe rans la ra da yan mak ta dır.
Fark lı ko şul lar da, in san la rın ay nı za man di li mi ni, da ha uzun ve ya da ha kı sa al -

gı la ma la rı da bu nun bir ör ne ği dir. Ör ne ğin, ame li yat ta ki kar de şi nin çık ma sı nı bek -
le yen bir in san için, bir sa at lik sü re ara dan sa at ler geç miş ka dar uzun ge lir. An cak
ay nı ki şi çok zevk al dı ğı bir işi ya par ken, bir saa tin na sıl geç ti ği ni an la maz.
Eins te in'ın Ge nel Gö re ce lik Ku ra mı'nın bi lim sel ola rak or ta ya koy du ğu bir ger -
çek şu dur: Za ma nın hı zı, bir cis min hı zı na ve çe kim mer ke zi ne olan uzak lı ğı na gö re
de ğiş mek te dir. Hız art tık ça za man kı sal mak ta, sı kış mak ta; da ha ağır da ha ya vaş iş -
le ye rek san ki "dur ma" nok ta sı na yak laş mak ta dır.
Bu nu Eins te in'ın bir ör ne ği ile açık la ya lım. Bu ör ne ğe gö re ikiz kar deş ler den bi -
ri Dün ya'da ka lır ken, di ğe ri ışık hı zı na ya kın bir hız da uzay yol cu ğu na çı kar. Uza ya
çı kan ki şi, ge ri dön dü ğün de ikiz kar de şi ni ken di sin den çok da ha yaş lı bu la cak tır.
Bu nun ne de ni uzay da se ya hat eden kar deş için za ma nın da ha ya vaş ak ma sı dır. Ay -
nı ör nek, ışık hı zı nın yüz de dok san do ku zu na ya kın bir sü rat le ha re ket eden ro ket le
uzay da yol cu luk ya pan bir ba ba ve Dün ya'da ka lan oğ lu için de dü şü nü le bi lir. Eins -
te in'e gö re, "Eğer ba ba nın ya şı 27, oğ lu nun ya şı 3 ol sa, 30 dün ya se ne si son ra ba ba
dün ya ya dön dü ğün de oğul 33 ya şın da, ba ba ise 30 ya şın da ola cak tır." 44
Za ma nın iza fi olu şu, sa at le rin ya vaş la ma sı ve ya hız lan ma sın dan de ğil; tüm
mad de sel sis te min ato mal tı se vi ye sin de ki par ça cık la ra ka dar fark lı hız lar da ça lış -
ma sın dan ile ri ge lir. Za ma nın kı sal dı ğı böy le bir or tam da in san vü cu dun da ki kalp

atış la rı, hüc re bö lün me si, be yin fa ali yet le ri gi bi iş lem ler da ha ağır iş le mek te dir. Böy -
le lik le ki şi za ma nın ya vaş la ma sı nı hiç fark et me den gün lük ya şa mı nı sür dü rür.

Za man da Bir Al gı dır 141