Page 162 - Gizli El Bosna'da

160 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

ya da flöyle cevap veriyordu: "Vance-Owen Plan›'n›n uygulanmas›!" Kar¯i¡'in
yorumu flöyleydi:

Askeri aç›dan Vance-Owen plan› her iki taraf› da silahs›zland›rmak istemekle
Bosna-Hersek ordusunun savunan güçleriyle, sald›rgan askeri güçleri (bu güç-
ler S›rbistan ve Karada¤'›n düzenli ordular›yla Bosnal› S›rplar›n düzensiz bir-
liklerinden olufluyor) ayn› kefeye koyuyor. Ve ayn› zamanda, Vance-Owen Pla-
n› gelecekteki Bosna Devleti'nin de bir orduya sahip olmas›na izin vermiyor,
oysaki düflman komflusu güçlü bir orduya sahiptir. 24
Bir baflka deyiflle, Vance-Owen Plan›, uluslararas› topluluk içindeki "giz-
li el"in S›rplara örtülü destek vermek için uygulad›¤› diplomatik giriflimlerden
biriydi. Plan› ortaya koyan Vance ve Owen'›n az önce de¤indi¤imiz kiflilikleri
de bunu do¤ruluyordu. Dahas›, Henry Kissinger da sahneye ç›km›fl ve
CNN'de yay›nlanan yorumlar›nda, bu plan›n ne kadar baflar›l› bir biçimde ha-
z›rland›¤›n› ve sorunun çözümüne ne denli büyük katk›larda bulunaca¤›n› an-
latm›flt›. Kissinger'›n kastetti¤i "çözüm"ün Bosna'n›n cenazesi oldu¤una kufl-
25
ku yoktu elbette.
K›sacas›, plan S›rplara moral deste¤i sa¤lamaktan ve onlara zaman ka-
zand›rmaktan baflka pek bir ifle yarayacak de¤ildi. Nitekim öyle de oldu. Plan
hayata geçirilmedi ama Noel Malcolm'un sözleriyle "Müslümanlar›n, S›rpla-
r›n yapt›klar›na karfl›l›k uluslararas› topluluk taraf›ndan ödüllendirildiklerini
düflünmelerine, S›rplar›n ise, e¤er daha çok bast›r›rlarsa daha çok kazanabile-
ceklerine inanmalar›na yol açt›." 26
Ancak Vance-Owen Plan›'n›n sözünü etti¤imiz tüm bu sak›ncalar›, plan-
la hedeflenen as›l ve gizli amac›n yan›nda çok daha zay›f kal›yordu. Evet, plan
S›rplara moral ve zaman kazand›rm›flt› ama, bunun da ötesinde çok daha ha-
yati bir stratejik sonuç da do¤urmufltu; Müslüman-H›rvat ittifak›n›n bozulma-
s›.
Plan›n Kissinger taraf›ndan özellikle desteklenen Ocak 1993 versiyonun-
da, oluflturulmas› önerilen kantonlara etnik etiketler verilmiflti. O zamana ka-
dar Müslüman ve H›rvat bölgeleri aras›nda bir s›n›r olmad›¤› ve iki taraf aske-
ri bir ittifak içinde savaflt›¤› halde, Vance-Owen plan› flimdi Müslüman ve H›r-
vat bölgelerini birbirinden ay›ran bir düzenleme öne sürüyordu. Dahas›, Noel
Malcolm'un da vurgulad›¤› gibi, "plan›n düzenleyicileri, toprak paylafl›m›n›n
henüz tamamlanmad›¤› ve önerilen statünün nihai flekil olmad›¤› izlenimini
27
vermifllerdi". Bu, do¤al olarak Müslümanlarla H›rvatlar aras›nda bir "toprak
kap›flma" düflüncesinin uyanmas›na yol aç›yordu. Özellikle, flimdiye kadar
H›rvat ve Müslümanlar›n birlikte yer ald›klar› Orta Bosna, ciddi bir "kap›flma
alan›" olarak ortaya ç›k›yordu. Ve, yine Malcolm'a göre, bu geliflme, "plan› üre-