Page 160 - Gizli El Bosna'da

158 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

Vance-Owen Plan› ya da
Müslüman-H›rvat ‹ttifak›n›n Parçalanmas›

92 Ekimi'nin sonlar›na do¤ru Cyrus Vance ile Lord Owen, Bosna'da "ba-
r›fl"›n sa¤lanmas›na yönelik ilk kapsaml› plan› ortaya koydular. Plan, Bosna-
Hersek'in 9 ayr› "otonom bölge"ye ya da kantona ayr›lmas›n› ve bunlar›n da
etnik yo¤unluk göz önünde bulundurularak Müslümanlar, S›rplar ve H›rvat-
lar aras›nda paylafl›lmas›n› öngörüyordu. Merkezi hükümet yaln›zca ulusal
savunma ve d›fl iliflkilerle ilgilenecekti. Ancak söz konusu paylafl›m, S›rp iflga-
lini meflrulaflt›r›r biçimdeydi. Planda, Bosna içindeki nüfuslar› %30'u aflmayan
S›rplara, ülkenin neredeyse yar›s›n›n b›rak›lmas› öngörülüyordu. S›rplar daha
da bast›racaklar ve plan›n 1993 Ocak ay›nda Cenevre'de sunulan versiyonun-
da savunman›n da merkezi hükümetin ifllevi kapsam›ndan ç›kar›lmas›n› sa¤-
layacaklard›.
Bosnal› Doç. Dr. Fikret Kar¯i¡, plan› flöyle analiz etmiflti:

Vance-Owen plan›n›n temel varsay›m› eski Yugoslavya'daki krizin S›rp-H›rvat
iliflkilerindeki problemden kaynakland›¤› ve bu krizin bu iki etnik grup ara-
s›nda topra¤›n ayr›lmas›yla çözülebilece¤iydi. Bosna Müslümanlar›n›n da için-
de oldu¤u üçüncü gruba etnik ya da dini az›nl›k statüsü verilecekti. Bu yakla-
fl›ma göre, ba¤›ms›z Bosna-Hersek ancak bu flekliyle kabul edilebilirdi. Bu yak-
lafl›msa gelecekte Müslümanlar›n ço¤unlukta oldu¤u bir devletin oluflumunu
önleyecektir. Plan› ortaya koyanlar Müslümanlar›n Bosna-Hersek nüfusu için-
deki pay›n›n çok yüksek (%44) oldu¤unu dikkate alm›fllar ve bundan dolay›
da S›rplar›n "etnik temizlik" sürecini tamamlamalar›na izin vermifllerdir...

Plan›n yap›mc›lar› H›rvatlar›n genel nüfus içerdeki oranlar›n›n (%17) çok dü-
flük olufluna da dikkat etmifller; bu durumu Merkez Bosna'da genifl toprakla-
r›n kontrolünü onlara vererek telafi etmek istemifllerdir. Bunun yan› s›ra pla-
n›n yap›mc›lar› Müslümanlar› kendi topraklar›nda H›rvatlara ba¤›ml› hale ge-
tirmifl ve böylece de Adriyatik denizine ve Bat›l› ülkelere geçiflin H›rvatlar›n
kontrolündeki bölgeler vas›tas›yla mümkün olabilmesini sa¤lam›fllard›r. fiu
aç›kt›r: Vance-Owen plan› Bosnal› Müslümanlar› olmayacak saçma bir konu-
ma getiriyor. Yani onlar› kendi topraklar›nda mülteci haline getiriyor ve kendi
bölgelerinde K›z›lderililer gibi yaflamalar› sonucuna sebep oluyor. Plan›n ya-
p›mc›lar› Bosnal› Müslümanlar›n bu plan› ancak büyük bir bask› alt›nda kabul
edebileceklerini biliyorlar. Bu nedenle, Bosnal› Müslümanlar›n kendilerini si-
lahland›rmalar›na izin vermiyorlar. 23
Kar¯i¡, "Vance-Owen Plan›'ndan Daha Kötü Olan fiey Nedir?" bafll›kl›
makalesinde de yine ayn› gerçe¤i dile getiriyor, makalenin bafll›¤›ndaki soru-