Page 163 - Gizli El Bosna'da

SAVAfi, KATL‹AM VE D‹PLOMAS‹ 161

tenler taraf›ndan kolayl›ka önceden tahmin edilebilecek" bir geliflmeydi. 28 Bir
baflka deyiflle, Vance-Owen Plan›, Müslümanlar ile H›rvatlar aras›nda bir ça-
t›flma oluflturmak amac›yla kas›tl› olarak üretilmiflti.
Birkaç ay içinde aç›kça görülecekti ki, Vance-Owen Plan›, Bat›daki "giz-
li el"in silah ambargosundan sonra S›rplara verdi¤i ikinci büyük stratejik des-
tekti.
Vance-Owen Plan›'n›n 1993 Ocak ay›nda "etnik bölünmeli" versiyonuy-
la ortaya sürülmesinden k›sa bir süre sonra H›rvatlar ile Müslümanlar aras›n-
da Orta Bosna'da ciddi çat›flmalar ç›kt›. fiubat ay›nda birden bire Gornji Vakuf
bölgesindeki Müslüman güçler HVO birlikleri taraf›ndan abluka alt›na al›nd›-
lar. Vance-Owen Plan›'nda "ihtilafl› bölge" olarak gösterilen Vitez ile Kiseljak
aras›ndaki bölgede de Müslüman ve H›rvat güçler aras›nda ciddi çat›flmalar
ç›kt›, hatta H›rvatlar taraf›ndan "etnik temizlik" giriflimleri oldu. Nisan ay›nda
ise, Orta Bosna'daki Travnik-Vitez-Zenica üçgeninde iki taraf aras›nda son de-
rece büyük çarp›flmalar yafland›.
Amerikal› siyaset bilimci Robin A. Remington'›n da belirtti¤i gibi, bu
bölgedeki çat›flmalar, 12 Nisan günü, H›rvat Savunma Bakan›n›n, ezici ço¤un-
lu¤u Müslüman olan Travnik kentinde H›rvat bayra¤›n›n dalgalanmas› için ›s-
rar etmesiyle bafllam›flt›; Bakan, bu ›srar›na neden olarak Travnik'in Vance-
Owen Plan›'nda H›rvatlara b›rak›lm›fl olmas›n› gösteriyordu. Bu bayrak tar-
29
t›flmas›n›n ç›kard›¤› k›v›lc›m ile bafllayan çat›flmalar, H›rvatlar taraf›ndan yer
yer sivillere yönelik etnik temizlik operasyonlar›na çevrilecekti. May›s ay›nda
Birleflmifl Milletler insan haklar› gözlemcisi Tadeusz Mazowiecki bir rapor ya-
y›nlayarak, Vance-Owen Plan›'n›n "etnik temizli¤i" teflvik etti¤ini aç›k aç›k söy-
leyecekti ama art›k çok geçti. Orta Bosna'da iki taraf aras›nda bafllayan çat›fl-
30
malar, zaten sorunlu olan Mostar bölgesine de s›çrayarak devam etti.
H›rvatlar›n Vance-Owen Plan›'n›n ard›ndan Müslümanlara karfl› uygu-
lad›klar› etnik temizlik o denli vahfli boyutlara varm›flt› ki, H›rvatistan'da bile
buna tepki geldi. Zagreb Bafl Piskoposu Kuhari¡, Orta Bosna'da H›rvatlar tara-
f›ndan gerçeklefltirilen katliamlar› k›nayan ve H›rvatlar› a¤›r dille suçlayan bir
bar›fl ça¤r›s› yapt›. 31
Vance-Owen Plan›, ortaya sürdü¤ü "etnik temelli kanton" projesi ile iki
taraf›n iliflkilerini daha da kötülefltirirken, S›rplar da kendileri için özel olarak
oluflturulan bu durumdan yararland›lar elbette. Ocak 1993'te tamamen durdu-
rulmufl olan S›rp sald›r›lar›, ilerleyen aylarda Müslüman ve H›rvatlar›n birbir-
lerine girmeleri üzerine tekrar bafllad›. Bu, ikinci büyük "etnik temizlik" dalga-
s›yd› ve ilkinde "yar›m b›rak›lm›fl" olan bölgeler üzerinde yo¤unlaflacakt›.