Page 168 - Gizli El Bosna'da

166 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

Gücü UNPROFOR'a "SERBOFOR" (S›rp Gücü) ad›n› katacakt›. Sokaklarda do-
laflan beyaz BM araçlar›na da "S›rp taksileri" ad› verilmiflti. 40
Öyle görünüyordu ki, "insani yard›m", Bat›l› yönetimlerin yaln›zca dün-
ya kamuoyundan ya da kendi seçmenlerinden ald›klar› tepkiyi azaltmak için
kulland›klar› bir yöntemdi. Ancak bu ifl yap›l›rken, Müslümanlara mümkün
oldu¤unca az yard›m edilmeye çal›fl›l›yor, mümkün oldu¤unca ifllerine yara-
mayacak malzemeler yollan›lmas›na özen gösteriliyordu.
Avrupa devletleri taraf›ndan izlenen bu politika, asl›nda ABD taraf›n-
dan da paylafl›l›yordu. A¤ustos 1992'de ABD D›fl ‹flleri Bakanl›¤›n›n Bosna-
Hersek'le ilgili bürosundaki görevinden istifa eden uzman George Kennedy,
The Washington Monthly dergisinde bunu aç›kça anlatm›flt›. Kennedy'e göre,
D›fl ‹flleri Bakanl›¤›, "kamuoyu çal›flmas›n›" savafl›n bafl›ndan beri iki nokta
üzerinde odaklaflt›rm›flt›: Birincisi, Bosna'da olanlar›n boyutunu toplumun gö-
zünde olabildi¤ince küçültmek, ikincisi ise ABD'nin yapabilece¤i herfleyi en
etkin biçimde yapt›¤› izlenimini vermek ama asla somut bir fley yapmamak. 41
"‹nsani yard›m" kapsam›nda bazen ifle yarar malzemeler de gönderilmi-
yor de¤ildi, ancak bu "yard›m" bu sefer de Bosna hükümeti üzerinde bir bask›
arac› olarak kullan›l›yordu. Bunun en belirgin örneklerinden biri, S›rplar ile
H›rvatlar aras›ndaki "fler cephesi"nin en ateflli günlerinde Belgrad ve Zagreb
taraf›ndan öne sürülen "bar›fl plan›" s›ras›nda yaflanm›flt›. 1993 May›s› sonun-
da, Milo§evi¡ ve Tudjman "Bosna'y› paylaflmak için" anlaflmaya vard›klar›n›
duyurmufllar, Müslümanlar'a %10-15'lik bir toprak vermeyi öngören bir plan
ortaya atm›fllar ve bu plan uluslararas› ara bulucular Owen ve Nisan sonunda
Vance'den "görev"i devralan Stoltenberg taraf›ndan da destek görmüfltü. An-
cak, Fikret Abdi¡ gibi "liberal"lerin ve S›rp-H›rvat üyelerin oluflturdu¤u Bafl-
kanl›k Konseyi'nden çatlak sesler gelse de, Izetbegovi¡, bu "Bosna'y› paylaflma
plan›"n› reddetmiflti.
‹flte "insani yard›m" bu noktada gerçek amac›n› a盤a vurdu. Tam Izet-
begovi¡'in plan› reddetti¤i s›rada, Bat›l› devletler, Saraybosna'ya yap›lan "insa-
ni yard›m"› yar› yar›ya azaltacaklar›n› duyurdular. Bosna-Hersek Baflkan Yar-
d›mc›s› Eyup Gani¡'in ifadesiyle "insani yard›m" böylece Bosnal›lar üzerinde
"bir bask› unsuru" olarak kullan›ld›. Bosna-Hersek'in BM daimi temsilcisi Mu-
hammed ~akirbey de BM'de düzenledi¤i bir bas›n toplant›s›nda, uluslararas›
konferans›n ara bulucular›n›n -yani Owen ve Stoltenberg'in- bürosundan, hü-
kümetine, "plan› kabul etmemeleri halinde insani yard›m›n kesilece¤i tehdidi"
geldi¤ini bildirdi. 42
Alija Izetbegovi¡, Aral›k 1994'de Budapeflte'de yap›lan AG‹K zirvesinde
oldukça sert ve kararl› bir konuflma yapm›fl ve Bat›'n›n söz konusu iki yüzlü-
lü¤ünü aç›kça ortaya koymufltu. Bosna lideri konuflmas›n›n bir yerinde, "insa-