Page 425 - Di san van hoa An Duong
P. 425
MIẾU LỤC KIỀU BÁT Xã, Xã HồNG THÁI
iếu Lục Kiều bát xã thuộc thôn Đào Yêu, xã Hồng Thái. Miếu được tạo
Mdựng để thờ phụng hai anh em: Bùi Xuân Hùng, Bùi Xuân Hổ, người
địa phương, đỗ Thái học sinh triều Trần (đời sau gọi là Tiến sĩ). Miếu sau này được
các vị Nho học tôn vinh là Văn miếu của tổng, để thờ phối các vị tiên Nho, tiên
hiền của tổng Kiều Yêu. Đồng thời cũng là nơi sinh hoạt văn hóa, thực hành giáo
dục về Nho học của 8 xã, trong đó có 6 làng có tên Kiều, nên có tên gọi như trên.
Sáu làng, cũng là 6 xã có tên Kiều gồm: Nhu Kiều, Kiều Thượng, Kiều Hạ, Kiều
Trung, Kiều Yêu, Kiều Đông cùng với 2 xã còn lại là Hy Tái, Tiên Sa. Miếu Lục Kiều
bát xã còn được gọi là miếu Đào Yêu, hay miếu Quan Nghè, tên gọi gắn với địa
danh và công danh của hai vị Tiến sĩ họ Bùi nêu trên.
Miếu Lục Kiều bát xã được xếp hạng là di tích lịch sử của thành phố Hải
Phòng năm 2020.
Đào Yêu (桃夭), theo Hán tự mở rộng ra có nghĩa quê hương tươi trẻ và đẹp.
Làng Đào Yêu, còn gọi là Điều Yêu, có tên Nôm làng Bùi. Theo giải thích của các
vị cao niên trong làng, bà Bùi Thị Thực là chị gái của hai vị Tiến sĩ, làm đại quan
triều Trần là Bùi Xuân Hùng, Bùi Xuân Hổ. Bà có nhiều công lao đóng góp cho
làng, như xây chùa, mua ruộng đất cho làng... Uy thế, danh tiếng của bà cùng với
hai người em trai của bà rất to lớn trong vùng, nên người dân gọi tên làng theo họ
của ba chị em bà để ghi nhớ công ơn của gia đình bà.
Đào Yêu - vùng đất, con người - hình thành muộn nhất vào thời Lý, thế kỷ
XII, bởi thời nhà Trần làng đã có bà Bùi Thị Thực, chị gái hai vị Tiến sĩ như đã nêu
ở trên. Trong văn bia trùng tu cầu Nghênh Tiên (cầu gần khu vực cầu Rế ngày
nay), dựng năm 1718, đã ghi quan viên toàn xã Đào Yêu công đức để trùng tu cầu.
Đào Yêu xa xưa là một xã thuộc huyện An Dương, phủ Kinh Môn, tỉnh Hải
Dương. Triều Minh Mạng thành lập cấp hành chính tổng, năm 1937, thành lập
phủ Kiến Thụy. Năm 1889 thành lập tỉnh Hải Phòng, năm 1902 đổi thành tỉnh
Phù Liễn, năm 1906, đổi thành tỉnh Kiến An. Xã Điều Yêu thuộc tổng Điều Yêu
(sau đổi thành Kiều Yêu), huyện An Dương, phủ Kiến Thụy, tỉnh Kiến An. Trước
Cách mạng tháng 8 năm 1945, các thôn, làng ở Hồng Thái hiện nay là các xã thuộc
tổng Kiều Yêu và tổng Văn Cú. Tháng 11 năm 1946, chính quyền cách mạng hợp
425 DI SẢN VĂN HÓA TIÊU BIỂU HUYỆN AN DƯƠNG
