Page 24 - LSDB huyen Tien Yen - online

huyeän Tieân Yeân ñi tænh Laïng Sôn, Cao Baèng) . Trong khaùng
(1)
chieán choáng thöïc daân Phaùp, ñöôøng soá 4 ñöôïc Lieân khu Vieät Baéc
goïi laø “coå hoïng” cuûa Chieán khu Vieät Baéc. Chieán thaéng naøy ñöôïc
Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp göûi thö khen ngôïi: Toâi ñaõ nhaän
ñöôïc tin thaéng lôïi cuûa quaân ta trong traän tieâu dieät ñòch ôû Ñieàn
Xaù. Toâi coù lôøi khen ngôïi chieán coâng muøa xuaân cuûa caùc ñoàng chí,
caùc ñoàng chí haõy coá gaéng hôn nöõa... Vôùi nhöõng daáu aán chieán
coâng oanh lieät, vang doäi ñoù, naêm 2004, UÛy ban nhaân daân tænh
Quaûng Ninh ñaõ ban haønh Quyeát ñònh xeáp haïng Chieán thaéng
ñöôøng soá 4 Ñieàn Xaù, Tieân Yeân laø Di tích lòch söû caáp tænh.

Di tích Khe Tuø: Ñeå phuïc vuï cho vieäc cai trò sau khi chieám
ñöôïc Tieân Yeân, thöïc daân Phaùp cho xaây döïng moät nhaø tuø ôû khu
ñaát ven soâng Phoá Cuõ gaàn thò traán Tieân Yeân vôùi teân goïi laø “Khe
Tuø”. Ñeán naêm 1942, thöïc daân Phaùp tieán haønh xaây döïng môû
roäng nhaø tuø kieân coá vôùi 2 heä thoáng nhaø giam. Moät nhaø giam
naèm ôû phía thung luõng (phía Taây Nam cuûa Khe Tuø) ñöôïc xaây
thaønh daõy vaø ngaên töøng gian nhoû. Khu nhaø giam thöù 2 ôû gaàn
nhaø thöông cuûa Phaùp (phía Ñoâng cuûa di tích), khu naøy coù moät
haønh lang ôû giöõa, hai beân laø hai daõy nhaø ñöôïc chia thaønh caùc
ngaên nhoû ñeå nhoát tuø nhaân. Trong Khe Tuø, chuùng cho xaây caùc boát
canh gaùc nhaèm ngaên chaën yù ñònh vöôït nguïc cuûa tuø nhaân, ñoàng
thôøi ngaên chaën nhöõng yù ñònh xaâm nhaäp baát hôïp phaùp vaøo nhaø
tuø. Ngoaøi nhöõng buoàng giam, chuùng coøn xaây döïng maùy cheùm,
moät haàm ngaàm nhoát tuø nhaân caùch maùy cheùm khoaûng 20 - 30 m.
ù
Haàm ngaàm naøy ñeå nhoát nhöõng tuø nhaân maø thöïc daân Phap cho
la coäng saûn ñeå cheùm ñaàu. Trong nhöõng naêm thaùng khaùng chieán
ø
choáng thöïc daân Phaùp, löïc löôïng cuûa ta nhieàu laàn leân keá hoaïch
ñaùnh vaøo Khe Tuø. Ñaùng ghi nhôù nhaát laø traän ñaùnh vaøo kho xaêng
cuûa ñòch taïi Khe Tuø thaùng 5/1949. Qua thôøi gian, maëc duø di tích
ñaõ khoâng coøn nguyeân veïn, song nhöõng daáu tích neàn moùng cuûa
moät nhaø tuø, nôi giam giöõ caùc chieán só coäng saûn vaãn coøn hieän höõu.
Naêm 2011, UÛy ban nhaân daân tænh Quaûng Ninh ñaõ ban haønh
Quyeát ñònh xeáp haïng Khe Tuø laø Di tích lòch söû caáp tænh.

(1) Taøi lieäu ñöôïc trích trong baøi “Ñòa ñieåm lòch söû traän chieán thaéng Ñieàn Xaù treân
ñöôøng soá 4” taïi trang thoâng tin ñieän töû toång hôïp Baûo taøng Quaûng Ninh.

23