Page 30 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

30  Ñòa chí Quaûng Yeân

quặng boxit nhỏ nằm trong trầm tích Eifen. Ở gần bến đò Quảng Yên, cũng trong đá
vôi của các tầng dưới của hệ tầng, Jamoida (1965) và Dovjikov đã xếp trầm tích này có
tuổi Eifen. Sau đó Nguyễn Quang Hạp (1967) và Phạm Văn Quang (1969) đã thu thập
thêm được Amphipora returtior Guc. Trên cơ sở các hóa thạch đã được phát hiện, tuổi
Eifen được xác định .
(1)
Hệ tầng Tràng Kênh

Hệ tầng Tràng Kênh (D gv - D fm tk) thuộc hệ Devon, thống trung, bậc Givet - thống
2
3
trung thượng, bậc Famen, có tuổi trong khoảng 387,7 - 358,9 triệu năm trước. Hệ tầng
Tràng Kênh chủ yếu gồm trầm tích Cacbonat nguồn gốc biển. Phần thấp của hệ thường
bắt đầu bằng tập đá vôi màu đen, đá vôi xám sáng, phân lớp trung bình đến dày, có khi
xen các lớp mỏng đá silic, chuyển dần lên phía trên là đá vôi màu xám sáng, phân dải
mỏng. Trầm tích được xếp vào bậc Givet phân bố ở nhiều nơi nhưng không thành dải
liên tục, thường tạo thành các chỏm đá vôi riêng biệt dưới dạng các đảo nhỏ.

Hệ tầng Hà Cối

Hệ tầng Hà Cối (J hc) thuộc hệ Jura, các thống hạ - trung. Hệ tầng được A.I. Jamoida
1-2
và Phạm Văn Quang (1962) xác lập để mô tả các trầm tích màu đỏ hướng lục địa, sông
hồ chiếm một diện tích rộng lớn ở Quảng Ninh. Ở khu vực cửa sông Bạch Đằng, các
trầm tích lục địa gồm cát kết lẫn cuội xen các lớp bột kết... khá phổ biến. Chúng phủ
không khớp lên trầm tích cổ hơn và tạo thành Ghềnh Cốc - Ghềnh Chanh ở vùng cửa
(2)
sông Bạch Đằng.
Tại khu vực thị xã Quảng Yên, các trầm tích hệ Jura điệp Hà Cối phủ lên với tư thế
nằm thoải, có hướng cắm cùng chiều với hướng chảy của dòng sông nên ít bị phá hủy.

Chúng tạo nên các gò đống trên đảo Hà Nam (Quảng Yên) và các bãi đá nổi trên dòng
Sông Chanh (Ghềnh Chanh).
Hệ Cacbon Pecmi

Ở Quảng Ninh đá vôi Cacbon - Pecmi cấu thành hai dải có hướng gần vĩ tuyến, ngăn
cách chúng là hai địa hào Hòn Gai. Trầm tích cacbonat trong vùng nghiên cứu có độ
dày khoảng 1.200 - 1.600 m. Thành phần và màu sắc không khác biệt nhau lớn. Đá vôi
Cacbon - Pecmi phần lớn có màu xám sẫm, xám sáng. Nhiều nơi đá vôi bị dăm kết hóa,
một vài lớp sét sỏi với lớp mỏng đá silic màu xám đen.

Ở Quảng Yên, trên khu vực đảo Hoàng Tân còn sót lại bộ phận nhỏ đá cacbonat tuổi
Cacbon - Pecmi màu xám đen đến xám sáng, phân lớp dày hoặc dạng khối, đá vôi trứng
cá, đá vôi sét, đá vôi silic.

(1) Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh: Địa chí Quảng Ninh, tập 1, Nxb. Thế giới, 2001, tr.130.
(2) Ở lòng sông Bạch Đằng từ bên hữu ngạn có một dải đá ngầm chạy qua quãng giữa Sông Chanh và
Sông Rút, nhân dân địa phương gọi đó là Ghềnh Cốc. Ghềnh có năm cồn đá chắn ngang ba phần tư
sông Bạch Đằng. Khi triều xuống thấp nhất, nơi cạn 0,4 m, nơi sâu cũng đến 3,7 m, thuyền nhẹ đi
trên sông có thể thấy được cồn đá. Trong trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng năm 1288, Trần Quốc
Tuấn đã sử dụng địa hình thiên nhiên này như một chiến lũy, làm chỗ dựa để quân ta đưa thuyền ra
sông chặn địch khi chúng rơi vào trận địa mai phục được bố trí sẵn (trận địa cọc).