Page 502 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)
P. 502
502 Ñòa chí Quaûng Yeân
1. Giao thông vận tải trước năm 1986
1.1. Giao thông vận tải thời phong kiến
Giao thông vận tải ở Quảng Yên thời phong kiến về cơ bản được chia thành hai hệ
thống chính là giao thông vận tải đường bộ và giao thông vận tải đường thủy.
Giao thông đường bộ ở Quảng Yên thời phong kiến chủ yếu là những con đường nhỏ
nối liền các thôn, xã được hình thành từ quá trình đi lại của người dân. Đường trong
thời kỳ này còn nhỏ, hẹp và hầu hết là đường đất nên vào mùa mưa thường rất lầy lội,
gây khó khăn cho việc đi lại của người dân. Bên cạnh những con đường làng, ngõ xóm,
những đoạn đê chống lũ được hình thành trong quá trình quai đê lấn biển, xây dựng
xóm làng cũng là những tuyến giao thông liên kết các làng xã với nhau.
Đến thời Nguyễn, hệ thống giao thông đường bộ huyện Yên Hưng có một số tuyến
đường bộ chính:
Huyện lỵ gần kề thành tỉnh, từ huyện lỵ đi về phía Đông, qua xã Quỳnh Lâu, sang
bến đò ngang Yên Lập đến huyện lỵ Hoành Bồ.
Một đường từ huyện lỵ qua bến đò ngang Sông Chanh, qua địa phận xã Lưu Khê,
tổng Hà Nam xuống đến huyện lỵ Nghiêu Phong.
Một đường từ huyện lỵ qua các xã Động Linh, Trạp Khê đến Sông Uông.
Một đường từ huyện lỵ qua thành tỉnh, qua địa phận xã Yên Hưng đến bến đò ngang
sông Bạch Đằng .
(1)
Về phương tiện vận chuyển, người dân chủ yếu đi bộ và gồng gánh hàng hóa trên vai,
sử dụng sức người là chính. Khi những phương tiện vận tải thô sơ như xe đẩy, xe kéo
một bánh xuất hiện, việc vận chuyển hàng hóa của người dân trở nên thuận tiện và dễ
dàng hơn. Ngoài sử dụng sức người và các phương tiện vận tải, người dân còn tận dụng
sức kéo của trâu, bò, ngựa để hỗ trợ cho việc vận chuyển hàng hóa và chở người.
Nhìn chung, giao thông đường bộ và phương tiện vận chuyển ở Quảng Yên thời kỳ
này còn chưa phát triển. Đến cuối thế kỷ XIX, phương tiện vận tải đa số vẫn sử dụng
sức người và sức kéo của động vật là chính.
Đối với giao thông đường thủy, Quảng Yên có 3 mặt tiếp giáp với sông, biển nên có
mạng lưới đường thủy tương đối đa dạng. Phía Đông giáp vịnh Hạ Long và sông Bình
Hương, phía Tây giáp sông Bạch Đằng và sông Uông Bí, phía Nam giáp Sông Chanh,
Sông Rút. Các con sông ở Quảng Yên thường chảy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam và
đổ ra biển thông qua các cửa sông.
Sông Bạch Đằng là dòng sông lớn nhất chảy qua địa bàn Quảng Yên, được hợp thành
bởi Sông Giá và sông Đá Bạc, đổ ra biển ở cửa Nam Triệu. Sông có hai chi lưu là Sông
Chanh và Sông Rút. Sông Chanh đổ ra biển ở cửa Lạch Huyện, Sông Rút chảy đến kênh
Cái Tráp thì chia thành hai nhánh, một nhánh qua kênh Cái Tráp vào Lạch Huyện,
(1) Xem Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Ngô Đức Thọ, Nguyễn Văn Nguyên, Philippe Papin: Đồng Khánh
địa dư chí, sđd, tr.415.
