Page 536 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

536  Ñòa chí Quaûng Yeân

Đánh giá về kết quả khảo sát, khai quật và thăm dò khu vực Đồng Má Ngựa, các
nhà khảo cổ học nhận định địa hình khu vực này gồm nhiều gò đá, là sự tiếp tục của
Ghềnh Cốc trên sông Bạch Đằng xen lẫn với các dòng chảy lớn nhỏ. Các di vật lần đầu
tiên phát hiện trong khu vực này như: các mẩu than, mảnh gốm, sành sứ thuộc thế kỷ
XIII trong các lớp bùn cát màu xám đen tương ứng với lớp đất có chân cọc đóng vào có
thể là dấu tích của trận đánh . Cùng với bãi cọc Yên Giang và bãi cọc Đồng Vạn Muối,
(1)
bãi cọc Đồng Má Ngựa góp phần tạo thành hệ thống chông ngầm phức tạp và kín đáo
khóa chặt đường lui ra biển của thuyền giặc, giúp quân và dân Nhà Trần tiêu diệt và
đánh bại quân xâm lược.
Bãi cọc Đồng Má Ngựa, bãi cọc Yên Giang và bãi cọc Đồng Vạn Muối không chỉ là
nơi ghi dấu những trang sử hào hùng của dân tộc mà còn đóng vai trò quan trọng trong
hoạt động nghiên cứu lịch sử cũng như giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ hôm
nay và mai sau.
Với những ý nghĩa và giá trị lịch sử quan trọng, ngày 18/7/2012, Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch ban hành Quyết định số 2625/QĐ-BVHTTDL xếp hạng bãi cọc Đồng
Má Ngựa là Di tích lịch sử quốc gia. Ngày 27/9/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành
Quyết định số 1419/QĐ-TTg xếp hạng Di tích lịch sử Bạch Đằng là Di tích quốc gia đặc
biệt, trong đó có bãi cọc Đồng Má Ngựa. Hiện nay, để bảo vệ nguyên trạng bãi cọc, toàn
bộ diện tích bãi cọc Đồng Má Ngựa đã được lấp đất và khoanh vùng bảo vệ.

II. Hệ thống đình
1. Khái quát chung

Đình làng là một thiết chế văn hóa, tín ngưỡng có vai trò quan trọng trong đời sống
văn hóa của cộng đồng cư dân người Việt. Tại Quảng Yên, đình làng được xây dựng
tương đối sớm. Tuy nhiên thời gian này, các ngôi đình được xây dựng quy mô nhỏ, chủ
yếu chỉ có ba gian bít đốc bằng tranh tre, nứa lá . Đến thời Lê, Nguyễn, trên địa bàn thị
(2)
xã Quảng Yên xuất hiện nhiều ngôi đình bề thế còn tồn tại đến ngày nay như: đình Hải
Yến (phường Yên Hải), đình Quỳnh Biểu (xã Liên Hòa), đình Cốc (phường Phong Cốc),
đình Lưu Khê (xã Liên Hòa)...
Đình ở Quảng Yên là trung tâm tín ngưỡng lớn của làng. Đây là nơi thờ các vị Thành
hoàng làng - những vị có công bảo quốc, hộ dân, mang lại cuộc sống tốt đẹp cho con người.
Trước hết là các thần tự nhiên (thiên thần hay nhiên thần) được thờ tại các đình trên địa
bàn như: đình Quỳnh Lâu (phường Cộng Hòa) thờ 3 vị Thành hoàng là: Chúa Sơn Đại
vương, Linh Thông Đại vương và Đông Thiên Đại vương; đình Khoái Lạc (xã Khoái Lạc)
thờ 3 vị Thành hoàng: Cao Sơn chi thần, Quý Minh chi thần và Đông Phong chi thần. Bên
cạnh việc thờ các vị nhiên thần, các ngôi đình tại Quảng Yên chủ yếu thờ nhân thần -
những người có công bảo vệ bờ cõi đất nước như: đình phố Yên Hưng (phường Quảng Yên),
đình Trung Bản, đình Quỳnh Biểu (xã Liên Hòa) thờ Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc
Tuấn có công đánh giặc Nguyên - Mông; đình Hải Yến (phường Yên Hải) thờ thần Phạm
Tử Nghi có công đánh giặc phương Bắc; đình Lưu Khê (xã Liên Hòa) thờ Trần Hưng Đạo

(1) Xem Tống Trung Tín, Lê Thị Liên: “Di tích bãi cọc Bạch Đằng và vấn đề diện mạo chiến trường
Bạch Đằng năm 1288”, Hội thảo khoa học 725 năm 1288 - 2013 chiến thắng Bạch Đằng, sđd, tr.65.
(2) Xem Lê Đồng Sơn (Chủ biên): Văn hóa Yên Hưng - Lịch sử hình thành và phát triển, sđd, tr.9.