Page 78 - Kelompok_Kompetensi_G_Makarya_Sembrama_Wacana_Puisi_miwah_Geguritan
P. 78

unsur-unsurnyané  kawangun  olih  kruna  kekalih  utawi  lintangan.  Pantaraning
                        unsur-unsuripun  dados  kasisipin  kruna  lian,  sakadi  muah,  lan,  ané,  tekén,

                        wiadin, ajak, sané, tur, saha, lan, buin.


                        (c) Cecirén Tanjek (Intonasi)
                               Cecirén tanjek mabuat pisan anggé nyihnayang wangun, utaminipun sané
                        marupa  frase  utawi  gabungan  kruna.  Gabungan  kruna  prasIda  kabaos  frase

                        utawi  lengkara  sasampun  kauningin  tanjek  ring  ungkur  wangunnyané.  Pinaka
                        conto,  sajeroning  pupulan  kruna  gula  batu  (wastan  silih  sinunggil  gendis),  yén

                        tanjek  baos  runtuh  ring  ungkuring  kruna  sané  pinih  ungkur  ring  tu,  pastika
                        pupulan  kruna  punika  kawastanin  kruna  satma.  Samaliha,  yéning  tanjek  baos
                        runtuh ring ungkur sajeroning asing-asing krunannyané, la lan tu,  wangun kadi

                        punika kabaos frase. Manut conto ring ajeng prasIda kasimpulang, pupulan kruna
                        yéning  tanjek  baos  sajeroning  akruna  déréng  puput  utawi  kari  nerus,  punika
                        ngranjing wewimiwahgan frase.

                               Pradé tanjek baos runtuh ring asing-asing ungkuring kruna, inggih punika
                        ring  la  saking  unsur  gula  lan  tu  saking  unsur  batu,  artosipun  nénten  malih
                        wastan  silih  sinunggil  gendis,  sakéwanten  pupulan  kruna  punika  marupa  frase

                        sané maartos „gendis‟ lan „watu‟. Duaning asapunika, kawéntenan wates tanjek
                        baos, taler pinaka cecirén sajeroning nentuang frase basa Bali!


                        3. Lengkara
                               Lengkara  punika  marupa  pupulan  kruna,  taler  sering  marupa  kruna

                        pinaka  pasaur  lengkara  sadurungnyané.  Pinaka  dasar  pupulan  kruna  utawi
                        krunané punika kabaos lengkara inggih punika: (a) runtutan ucapan utawi tulisan

                        sané madaging unteng pikayunan sané jangkep manut uger-uger tata basa; (b)
                        runtutan  ucapan  sané  madaging  alunan  suara  (nada)  ring  pamuput  madaging
                        panees  suara  panguntat  (intonasi  final).  Ring  basa  sané  kasurat  (basa  tulis),

                        lengkara  ketahnyané  kakawitin  antuk  aksara  murda  (huruf  kapital)  miwah  ring
                        panguntat madaging cecirén (tanda) cecek (titik), pitakén, miwah pisuruh (seru).
                        Ngiring cingakin conto ring sor puniki.

                             Nyén ento?
                             Tiang.

                             Énggalin mai!


                            66
   73   74   75   76   77   78   79   80   81   82   83