Page 93 - Kelompok_Kompetensi_G_Makarya_Sembrama_Wacana_Puisi_miwah_Geguritan
P. 93

2. Wiwilan Anggah Ungguhing Basa

                               Basa  Bali,  silih  tinunggil  basa  daerahé  ring  Indonésia  sané  maderbé
                        wangun  masor  singgih. Ngawit  warsa  1974,  duk  Pasamuhan  Agung  Basa  Bali
                        ring  Singaraja,  sor  singgih  basa  Baliné  kabaos  Anggah-ungguhing  Basa  Bali.

                        Kawéntenan anggah-ungguh basa Baliné mawit sangkaning wénten pabinayan
                        linggih krama Baliné. Wénten krama Bali mula (tradisi) miwah krama Bali anyar
                        (modéren).

                        a) Sorohing krama Bali mula (tradisi)
                               Sorohing  krama  Bali  mula  (tradisi)  metu  saking  pamijilan  utawi

                        (keturunan). Wénten  kramané  mijil  ring  geria,  ring  puri,  ring  jero,  miwah
                        wénten  sané  embas  ring  pacanggahan  (paumahan).  Sangkaning  pamijilan
                        krama Baliné kadi asapunika, wénten sorohing krama tri wangsa, miwah wangsa

                        jaba. Tri Wangsa inggih punika tigang wangsa krama Baliné sané kabaos sang
                        singgih,  minakadi:  Brahmana,  Ksatria,  miwah  Wésia.  Wangsa  Jaba  makasami
                        krama Baliné sané mawit saking Sudra Wangsa, sané kabaos sang sor.

                               Malarapan pabinayan linggihé punika, metu tata krama mabasa Bali sané
                        waluyané pinaka uger-uger sajeroning mabaos Bali, kadi puniki.
                               1. Wangsa Jaba, ri kala matur ring tri wangsa patut nganggén basa alus.

                               Upami:
                                     I Putu      ring Ida Bagus      matur  (Bs. Alus)

                                     I Dolar     ring Gusti Patih    matur  (Bs. Alus)

                                 Conto  : 1) Nawegang, Gusti Patih jagi durus lunga?

                                              2) Sapasira sané jagi nyarengin lunga?
                                2)    Tri  wangsa,  ri  kala  mabaos  ring  wangsa  jaba  kangkat

                               mabasa andap utawi mabasa madia. Upami:
                                   1.  Sang Prabu   ring I Dadab    mabaos (Bs. Andap)
                                   2.  Ida Bagus     ring  I Madé     mabaos (Bs. Andap)

                                    Conto :  1) Beli Madé, payu baang tiang nyilih buku nah!
                                                  2) Di toko sing nu ada bukuné ento.

                        b)  Krama Bali Anyar
                               Nglantur, ring pamargin kahuripan sané kabaos krama  Bali anyar

                        (modéren),   sasampun krama  Bali mula  diwawu  madué  swagina  suang-





                                                                                                                                 81
   88   89   90   91   92   93   94   95   96   97   98