Page 94 - Kelompok_Kompetensi_G_Makarya_Sembrama_Wacana_Puisi_miwah_Geguritan

suang, wénten krama Baliné dados prakanggé (sang singgih), taler

wénten sané dados parajana (sang sor). Wénten krama sudra dados
sang singgih, taler wénten tri wangsa dados sang sor.
1) Prakanggé, krama Baliné sané kanggéanga antuk panegarané
pinaka guru wisesa (pejabat), minakadi: diréktur, réktor, dosén,
bupati, camat, kepala dinas, sulinggih, jero bendésa, guru, miwah
sané lianan.
2) Parajana, krama Baliné sané maswagina ngayahin prakanggéné.
Minakadi: sopir, tukang ketik, mahasiswa, murid, miwah sané
lianan.

Malarapan pabinayan linggihé punika, metu tata krama mabasa
Bali sané waluyané pinaka uger-uger sajeroning mabaos Bali, kadi
puniki.
a) Parajana utawi anaké sané linggihnyané soran, ri kala matur ring

prakanggé, patut mabasa alus. Upami:

1. Satpam  ring Réktor  matur (Bs. Alus)
2. Pegawai  ring Gubernur  matur (Bs. Alus)

Conto: 1) Ampura Pak, sampun puput suraté sané dibi?
2) Puniki Pak, titiang kantun ngetik malih akidik.

b) Prakanggé, ri kala mabaos ring parajana, kangkat mabasa andap

utawi mabasa madia. Upami:

1. Diréktur  ring CS  mabaos (Bs. Andap)
2. Majikan  ring buruh  mabaos (Bs. Andap).

Conto: 1) Buin mani, apang suba nyimiwahg ngirim!

3. Anggah ungguhing Basa

Sané kabaos basa ring paplajahan puniki inggih punika bebaosan sané
kawangun antuk pupulan kruna-kruna sané panjang, lintangan ring napi sané

kabaos lengkara. Yéning mirengang anak mabaos, bebaosan punika pacang
makanten sor-singgih, wénten sané alus, wénten sané madia, wénten sané
andap, taler wénten sané ,mawirasa kasar.

82