Page 525 - RAQAMLI TRANSFORMATSIYA DAVRIDA PEDAGOGIK TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan ham dolzarbdir. Sunʼiy intellekt (SI) esa,
insonning aqliy faoliyatini modellashtiruvchi texnologiyalar majmuasi boʻlib, taʼlim
sohasida u oʻquvchilarning individual ehtiyojlariga moslashuvchi oʻquv dasturlarini
yaratish, bilimlarni testlash va baholashni avtomatlashtirish, hamda taʼlim jarayonini
monitoring qilish imkoniyatlarini beradi.
Mustaqil taʼlim va sunʼiy intellektning integratsiyasi nazariy jihatdan ikki muhim
asoslarga tayanadi:
• Pedagogik asos – oʻquvchi va talabalarning mustaqil taʼlim faoliyatini samarali
tashkil etish uchun sunʼiy intellektdan yordamchi vosita sifatida foydalanish. Bu
jarayonda oʻqituvchi – yoʻnaltiruvchi va maslahat beruvchi, SI esa – individual
bilimlarni boshqaruvchi tizim vazifasini bajaradi.
• Psixologik asos – talabaning oʻquv motivatsiyasini oshirish, oʻz qobiliyatlarini
rivojlantirish hamda individual taʼlim traektoriyasini shakllantirishga xizmat
qiladi. Sunʼiy intellekt orqali talaba oʻzining kuchli va zaif tomonlarini aniqlab,
shunga mos ravishda mustaqil oʻquv strategiyasini ishlab chiqishi mumkin.
Demak, mustaqil taʼlim va sunʼiy intellektning uygʻunlashuvi – taʼlim jarayonini
individuallashtirish, shaxsiy yondashuvni kuchaytirish va bilimlarni samarali
egallashni taʼminlovchi yangi bosqichni yuzaga keltiradi(1-jadval).
Mustaqil taʼlim va sunʼiy intellekt (SI) integratsiyasi samaradorligi koʻplab
omillarga bogʻliq boʻlib, ularning taʼlim sohasiga aloqador jihatlari alohida ahamiyat
kasb etadi. Integratsiyaning muvaffaqiyatli boʻlishi, avvalo, oʻquv jarayonining
metodik asoslariga tayanadi. SI vositalari oʻquv dasturlariga shunchaki qoʻshib
qoʻyilmasligi, balki mustaqil taʼlim faoliyatini qoʻllab-quvvatlashga xizmat qilishi
lozim. Shu bois, topshiriqlarni individuallashtirish, talabalarning mustaqil ishlash
darajasiga moslashtirish va baholash mexanizmlarini integratsiya qilish muhim
hisoblanadi. SI texnologiyalaridan samarali foydalanish oʻqituvchilarning raqamli va
metodik savodxonligiga bogʻliq. Oʻqituvchi – talaba uchun yoʻnaltiruvchi va
koʻmakchi rolini bajaradi, SI esa mustaqil taʼlimni boshqaruvchi vosita sifatida
namoyon boʻladi. Shu sababli, pedagoglarning zamonaviy texnologiyalarni oʻquv
jarayoniga qoʻshishdagi malakasi integratsiyaning muvaffaqiyatini belgilovchi asosiy
omillardandir.

1-jadval. Mustaqil taʼlim va sunʼiy intellekt integratsiyasining
taʼlim jarayoniga taʼsiri

Mustaqil taʼlim Sunʼiy intellekt orqali qoʻshimcha
Yoʻnalishlar
imkoniyatlari imkoniyatlar
Talabaning Individual oʻquv traektoriyasi
Bilim olish
mustaqil izlanishi yaratish
Kitob, maqola, Raqamli kutubxona, intellektual
Axborot manbalari
darsliklar qidiruv tizimlari
Oʻzlashtirish Oʻqituvchi Real vaqt rejimida
monitoringi tomonidan baholash avtomatlashtirilgan tahlil
Ichki ragʻbat Gamifikatsiya, shaxsga
Motivatsiya
asosida moslashtirilgan maslahatlar
Yoʻnaltiruvchi va
Oʻqituvchi roli Mentor + SI yordamchisi
nazoratchi
523

II SHO‘BA:

Sun'iy intellekt va insoniy munosabatlar transformatsiyasi: shaxsdagi muvaffaqiyatlar va rivojlanish istiqbollari

https://www.asr-conference.com/