Page 119 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ МАМЛАКАТ ҲУДУДЛАРИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ, 2 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИННОВАЦИОН-ИНВЕСТИЦИОН САЛОҲИЯТИ
қисми чегириб ташланиб (эскириш қиймати) йил охирида мавжуд бўл-
ган аФларнинг қиймати, шунингдек, асосий фондларнинг ўртача йиллик
қиймати акс эттирилади. Ҳудудларда мавжуд бўлган аФларнинг ўрта-
ча йиллик қиймати ўртача хронологик ва ҳисобот даврида аниқланган
ҳақиқий ҳажми (қиймати) бўйича ҳисобланади.
аФлар баланси қуйидаги схема бўйича акс эттирилади:
2.4.2 - ж а д в а л
Мулк шак- Асосий Й и л д а в о м и д а АФнинг
лига кўра фондлар Фойда- Капитал Жами Фойдала- Бошқа Жами йил
асосий нинг (АФ) ланишга таъмир- фойдала- нишдан турдаги фойда- охири-
фондларнинг йил топши- дан нишда ва тўлиқ чи- фойд. ланишдан даги
классифи- бошидаги рилган чиққан капитал қиб кетган чиққан чиққан қиймати
кацияси қиймати АФ АФ таъмирдан ва эскир АФ АФ
чиққан АФ ган АФ 2.4.5-расм. 2020 йилда АК киритилган 2.4.6-расм. 2020 йилда яратилган
А 1 2 3 4=2+3 5 6 7=5+6 8=1+4-7 инвестицияларнинг ҳудудлар ЯИМда ҳудудларнинг улуши.
кесими бўйича улуши.
Ҳудудда мавжуд бўлган аФларни ўрганиш, уларни назарий-услу- М а н б а: 2.4.3, 2.4.4, 2.4.5, 2.4.6-расмлар Ўзбекистон Республикаси Давлат статистикаси қўмитаси
бий жиҳатдан таҳлил қилиш, унинг реал баҳосини ҳисоблаш ҳудуднинг маълумотлари асосида тайёрланган.
иқтисодий ривожланишини прогноз қилишнинг асосий омилидир. лар яҲМга ўша йилнинг ўзида таъсир кўрсатмаслиги, балки маълум бир
иқтисодий нуқтаи назардан ялпи ҳудудий маҳсулотнинг (яҲМ) вақт ўтгандан сўнг таъсир кўрсатиши технологик, иқтисодий жиҳатдан
кўпайиши иқтисодий ресурслар (ўзгарувчилар)нинг сони ва сифа- исботланган.
тига боғлиқ. Йил давомида товар ва хизматларни ишлаб чиқаришда Cтатистик маълумотларга назар соладиган бўлсак, 2015 йилда маъ-
фойдаланиладиган аФнинг ҳолати ва уларни техник ва технологик мурий ҳудудлар кесимида Қорақалпоғистон Республикасига киритилган
жиҳатдан модернизациялаш учун йўналтирилаётган инвестициялар инвестициялар ҳажми Тошкент шаҳридан сўнг энг юқори кўрсаткични
яҲМга тўғридан-тўғри таъсир кўрсатишини ёдда сақлаган ҳолда ай- намоён этган (14 фоиз). 2020 йилда Тошкент шаҳри пешқадамликни
тиш мумкинки, йил бошида асосий капиталга киритилган инвестиция- сақлаб қолгани ҳолда 44778,8 млн.сўмни ташкил этган.
Бунда хорижий инвестициялар ва кредитларнинг улуши 31,4 фоизни
ташкил этган. Ўз-ўзидан равшанки, жон бошига тўғри келган кредитлар
ҳам ушбу ҳудудда энг юқори қийматни ҳосил қилган (17062,5 минг сўм).
Буларнинг барчасини ҳудудда олиб борилаётган модернизация жараён-
лари ва саноатни кенгайтириш билан боғлиқ бўлган иқтисодий сиёсат
билан изоҳлаш мумкин.
Бундай ҳолат Қашқадарё вилоятига ҳам тегишлидир. Чунки таҳлил
этилаётган йилларда асосий капиталга киритилган инвестициялар, жон
бошига тўғри келадиган инвестициялар кўлами, хорижий инвестициялар
ва кредитларнинг улуши ҳам ушбу вилоятда юқори бўлган.
Юқорида таъкидланганидек, Қорақалпоғистон Республикаси-
да асосий капиталга киритилаётган инвестициялар бошқа ҳудудларга
қараганда энг юқори кўрсаткичлардан бири бўлиб келаётган бўлса-да,
2.4.3-расм. 2018 йилда АК киритилган 2.4.4-расм. 2018 йилда яратилган яиМда мазкур ҳудуднинг улуши 2013 ва 2015 йилларда энг паст кўр-
инвестицияларнинг ҳудудлар ЯИМда ҳудудларнинг улуши.
кесими бўйича улуши. саткичлардан бири сифатида намоён бўлган (3 фоизни ташкил этган).

11 11