Page 117 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 117

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ  ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ   МАМЛАКАТ ҲУДУДЛАРИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ,   2 - Б О Б
 НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ  ИННОВАЦИОН-ИНВЕСТИЦИОН САЛОҲИЯТИ
 баҳо бериш, шунингдек, миллий бойликни аниқлашда зарур бўладиган
 ҳамда зарурий компонентлардан бири бўлмиш асосий капитал (асосий   ХИКУ  фоизда  42,9  46,0  40,0  49,5  45,6  66,8  70,8  31,7  29,4  62,1  43,4  30,8  39,6  27,0  31,5
 фонд)ни  илмий  жиҳатдан  ўрганиш  муҳимдир.  шунинг  учун  кейинги
 ўринларда «асосий капитал» тушунчасини «асосий фонд» ёки «асосий   2.4.1 - ж а д в а л  ХИК   млн. сўм   86647,0   3759,8   3500,7   5563,8   5919,6   13313,6   11359,7   3795,0   3950,1   6158,2   3110,6   5841,9   4479,5   1801,4   14093,0
 восита» ўрнида қўллаб баён этамиз.
 асосий капитал – бу миллий бойликнинг бир бўлаги бўлиб, инсонлар
 томонидан  яратилган,  товар  ва  хизматларни  ишлаб  чиқариш  жараёни-              2020  ЖБИ   минг. сўм   5900,9   4273,7   2772,4   5812,1   9291,9   6032,2   15954,9   4220,5   3431,7   3737,3   8404,0   6399,9   2990,0   3544,6   17062,5
 да буюмлашган меҳнат сифатида фойдаланилаётган, ўзининг қийматини
 йиллар давомида аста-секинлик билан маҳсулотнинг қийматига ўтказиб      АКИ   202000,1   8167,4   8755,1   11248,7   12974,2   19921,7   16042,6   11982,5   13426,0   9923,0   7174,5   18994,4   11320,0   6663,2   44778,8
 борадиган  воситадир.  асосий  капитал  (асосий  фонд)  ҳажми  ҳудудий
 статистика  идоралари  томонидан  тақдим  этилган  маълумотлар  асоси-
 да  тўпланиб,  иқтисодиёт  бўйича  умумий  –  агрегатлашган  кўринишда      ХИКУ  млн. сўм  фоизда  млн. сўм   22,4   27,0   19,2   27,6   28,1   45,1   35,6   30,0   15,2   11,4   12,5   7,1   9,5   22,2   16,4  ХИКУ – хорижий инвестициялар ва кредитларнинг жамига нисбатан улуши.
 ҳисобга олинади. шунинг учун ҳам унинг ҳисобини юритиш ягона мето-
 дика кўринишида амалга оширилади.      ХИК   43854,0   2362,2   1434,2   2863,1   2222,3   11043,9   6287,3   3629,5   1557,6   1351,4   736,0   1447,8   829,3   1118,0   6971,4
 асосий  капитални  ҳудудий  жиҳатдан  ўрганганда  ва  унинг  ҳисоби
 юритилганда,  ҳудуднинг  географик,  иқтисодий  ва  ижтимоий-демогра-
 фик шароитлари инобатга олинади.  Ҳудудларнинг жойлашуви,  табиий                2019   ЖБИ   минг. сўм   5834,6   4644,4   2406,0   5429,3   5778,9   7534,6   17855,2   4344,1   2674,9   4552,8   7002,9   6970,0   2336,2   2718,4   16710,5
 шарт-шароитининг  турличалигига  кўра,  асосий  капиталдан  фойдала-
 ниш самадорлиги ҳам ҳар хил бўлади. шунинг учун ҳудудлар кесимида
 1 кв.км. ҳудудда 1000 кишига тўғри келадиган фонд билан таъминлан-  2018–2020 йилларда асосий капиталга киритилган инвестициялар ҳажми. 1     АКИ   млн. сўм   195927,3   8750,6   7452,1   10366,6   7900,9   24462,5   17646,3   12084,9   10266,7   11835,1   5869,1   20353,9   8685,4   5032,0   42458,1
 ганлик  даражаси  ҳисобланади,  аммо  ушбу  кўрсаткич  умумреспублика
 иқтисодиёти учун ҳеч қандай аҳамият касб этмаслиги мумкин.
 Қайд  этиш  лозимки,  ҳудудий  шарт-шароит,  уларнинг  табиий-гео-     ХИКУ   фоизда   24,3   23,7   14,8   44,0   8,7   51,1   34,0   33,5   4,7   21,4   9,6   9,6   19,4   8,5   15,1  АКИ – асосий капиталга киритилган жами инвестициялар;  ЖБИ – жон бошига тўғри келадиган инвестициялар;
 график  жойлашуви,  ижтимоий-иқтисодий  инфраструктуранинг  ривож-
 ланганлиги, урбанизация даражаси ва ижтимоий-демографик ҳолатдан                      1  Ўзбекистон Республикаси Давлат статистикаси қўмитаси маълумотлари асосида тайёрланган.
 келиб  чиқиб,  ҳудудларда  яратилаётган  ва  айнан  бир  хил  қувватга  эга      ХИК   млн. сўм   30154,8   1598,7   695,3   4231,0   315,3   8435,9   3598,0   2729,5   330,7   1547,6   258,4   1081,6   1073,7   255,8   4003,2
 бўлган  асосий  фондларнинг  қиймати  турлича  бўлиши  мумкин.  Ушбу
 омилларнинг таъсирида асосий фондлар (аФ) қийматининг ўсиши юзага
 келади.                              2018   ЖБИ   минг. сўм   3769,6   3641,1   1550,3   5112,4   2693,9   5193,4   10892,1   2992,5   1878,3   2848,3   3280,2   3898,4   1516,8   1655,6   10627,8
 аФларнинг  такрор  ишлаб  чиқарилиши  ва  уларни  жорий  баҳоси
 тўғрисидаги ҳудудий маълумотларга эга бўлиш учун асосий фондлар ба-          ХИК – хорижий инвестициялар ва кредитлар;
 ланси тузилади. Ушбу балансда аФнинг йил бошидаги ва йил охиридаги      АКИ   млн. сўм   124231,3   6757,8   4711,9   9610,9   3606,3   16518,5   10579,5   8158,1   7061,4   7240,6   2699,3   11226,9   5539,1   3013,8   26435,7
 қиймати жадвал (2.4.1-жадвал) кўринишида акс эттирилади. Жадвалда
 ҳудуднинг мулкий шаклидан қатъи назар, барча тармоқ ва соҳалар, кор-
 хона  ва  ташкилотларда  мавжуд  бўлган  асосий  фондларнинг  миқдори,
 уларнинг  такрор  ишлаб  чиқарилиши  билан  боғлиқ  бўлган  статистик
 маълумотлар киритилади.        Республика            ва унинг        ҳудудлари   Республикаси   Қорақалпоғистон   Республикаси   Тошкент шаҳри
 Балансда: аФнинг йил бошига жорий қиймати, қўшимча киритилган   Ўзбекистон   Андижон   Бухоро   Жиззах   Қашқадарё   Навоий   Наманган   Самарқанд   Сурхондарё   Сирдарё   Тошкент   Фарғона   Хоразм
 янги фондлар, йил давомида ишдан чиққан ва истеъмолдан чиқиб кетган        И з о ҳ :


 11                                            11
   112   113   114   115   116   117   118   119   120   121   122