Page 125 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН МУҲИТНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: ҲУДУДЛАР САЛО- 3 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ҲИЯТИНИ БАҲОЛАШНИНГ ИЛМИЙ-УСЛУБИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
ги мавқеи аниқланади. шунинг учун ҳам ҳудудларни бошқаришда, ин-
вестицион муҳит жозибадорлигини оширишда иқтисодий потенциални Олийжаноб одамнинг излага-
тўғри баҳолаш ва ундан дастак сифатида иқтисодий сиёсатни тўғри олиб ни – ўзи, пасткашнинг қидиргани
бориш муҳимдир. эса ўзгалар.
Ушбу ички имкониятларнинг мавжудлигидан келиб чиқиб, давлат Конфуций
томонидан ҳудудларни комплекс ривожлантириш ва у ерда истиқомат
қилаётган аҳолининг фаровонлигини таъминлашга қаратилган ижтимо- 3 - Б О Б.
ий-иқтисодий дастурлар амалга ошириб келинади. ИНВЕсТИЦИОН МУҳИТНИНГ ШАКллАНИШИ:
3. иқтисодиётда шундай ҳолатлар ҳам кузатиладики, ҳаддан ташқари ҳУДУДлАР сАлОҳИяТИНИ БАҳОлАШНИНГ
капитал захирасининг кўплиги капитал омилининг унумдорлигини па- ИлМИЙ-УслУБИЙ ЙўНАлИШлАРИ
сайтириб, пировард маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмига салбий таъсир
ҳам кўрсатади. шу туфайли, капитал захирасининг кўпайиши билан 3.1. ИНВЕсТИЦИОН МУҳИТ ЖОЗИБАДОРлИГИНИ
бирга меҳнат ресурсларининг ҳам сифат кўрсаткичи параллел равишда АНИқлАШДА ИЖТИМОИЙ-ИқТИсОДИЙ ВА
юқори бўлиб бориши зарурий шартлардан ҳисобланади. ИННОВАЦИОН сАлОҳИяТНИ БАҳОлАШНИНГ
Буни Тошкент шаҳри мисолида кузатиш мумкин: 2015 йилда ва ундан ИқТИсОДИЙ-МАТЕМАТИК УсУллАРИ
олдинги йилларда ҳам ҳудудда асосий капиталга йўналтирилган инвес-
Глобаллашув жараёнининг чуқурлашуви мамлакат иқтисодиётининг
тициялар ҳажми яҲМнинг 25 фоизи атрофида бўлгани ҳолда, меҳнат ривожланиши, унинг ҳудудларида ишлаб чиқарилаётган товар ва хизмат-
унумдорлигининг юқорилиги боис, ҳудудда яратилган миллий бойлик ларнинг рақобатбардошлигини оширишга етарлича таъсир кўрсатади.
яиМнинг 19 фоизни (энг юқори кўрсаткич) ташкил этган. шуни эътироф этиш лозимки, ушбу жараён умумиқтисодиётга ижобий
2015 йилда асосий капиталга киритилган инвестициялар ҳажми таъсир кўрсатиши билан бир қаторда, ўзининг салбий таъсирини ҳам
яҲМга нисбатан Қашқадарё вилоятида – 43, Бухоро вилоятида – 40 намоён этади. Мазкур ҳолатнинг мавжудлиги бир-бирига боғлиқ бўл-
ва Сирдарё вилоятида – 31 фоизни ташкил этган. Ушбу вилоятларнинг ган барча параметрларни миқдорий жиҳатдан баҳолашни, салбий таъсир
яиМдаги улуши мос равишда 9, 7, 2 фоизларни ташкил қилган. кўрсатадиган омилларни эса юмшатишни, уларни меъёр даражасида фа-
Бу эса киритилган инвестициялар билан бирга бир йил давомида яра- олият юритишини таъминлашни талаб этади.
тилган миллий бойлик ўртасида унчалик ҳам юқори боғлиқлик мавжуд Мамлакатимизда амалга оширилаётган ижтимоий-иқтисодий ўзга-
эмаслигидан далолат беради. шу боис, ҳудудларни комплекс ривожлан- ришларнинг таҳлили шуни кўрсатадики, қўлга киритилаётган ютуқ ва
тириш чора-тадбирлари ишлаб чиқилаётганда барча омиллар ҳисобга муваффақиятларнинг асосида иқтисодиётни модернизациялаш жараёни-
олиниши ва аниқ регрессион моделлар асосида оқилона иқтисодий нинг ўрни аҳамиятлидир. шунга кўра, республика ҳудудларининг иж-
қарорлар қабул қилиниши мақсадга мувофиқ ҳисобланади. тимоий-иқтисодий ривожланишини бошқаришнинг самарали тизимини
яратиш, ҳудудларнинг салоҳиятини баҳолашнинг назарий ва методоло-
гик асосларини тадқиқ этиш муҳимлик касб этмоқда.
Булар тўғрисидаги илк фикрлар, мантиқий мулоҳазалар монография-
нинг 1- ва 2-бобларида, қисман бўлса-да, тилга олинган эди. Ушбу параг-
рафда эса уларга батафсил тўхталинади.
Ҳудудларнинг ривожланиш тараққиёти тенденциясига разм соладиган
бўлсак, ҳудудлар ўртасидаги табиий-демографик, маъмурий-иқтисодий
тафовутлар юқорилигича қолаётгани ҳамда ўзини-ўзи ресурслар билан
таъминлай олмайдиган туманларнинг мавжудлиги, уларнинг аксари-

12 12