Page 137 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН МУҲИТНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: ҲУДУДЛАР САЛО- 3 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ҲИЯТИНИ БАҲОЛАШНИНГ ИЛМИЙ-УСЛУБИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
3.1.5 - ж а д в а л Тўртинчи муаммо, салоҳиятнинг норматив ва фактик параметрлари-
Ҳудуднинг инновацион салоҳиятини баҳолашнинг норматив модели. 1 нинг келишувчанлигини таҳлил қилиш билан боғлиқ. Бу ерда биринчи
даражали белги умумлаштирувчи кўрсаткичларни баҳолаш жараёнида
Тенгсизлик тури Инновацион салоҳият тавсифининг ҳолати
Қониқарсиз ҳолат: кескин қайта ўзгаришларни тақозо этувчи, инновацион олинган натижаларни ўзаро солиштириш масаласини англатади. Ушбу
I ≤ R салоҳиятнинг заиф томони сифатида тавсифланади. мақсадда салоҳиятнинг алоҳида тавсифларини агрегатлаштиришга

Инқироз ҳолати: инновацион ривожланиш бўйича қўйилган мақсадларга (умумлаштириш, тўплаш) имкон берувчи ва уларни график тарзда ягона
R < I < Z эришиш учун чекланган ўзгаришларни талаб қилади. график координаталарининг йиғиндиси кўринишида тасвирловчи ёнда-

Қониқарли ҳолат: қўйилган инновацион мақсадларга мос бўлган, ижобий шувдан фойдаланиш мумкин (i). Услубий жиҳатдан мазкур ёндашувни
I ≥ Z динамикани сақлаб қолишга қаратилган ўзгаришларни талаб қилади. 3.1.1-расм орқали тасвирлаш мумкин.
Инновацион салоҳиятнинг кучли томони сифатида тавсифланади. 1. инновацион салоҳият ҳолатининг қониқарсиз зонаси (i < 0). ин-

Учинчи муаммо, инновацион салоҳиятни норматив моделини шакл- новацион иқтисодиётнинг шаклланишида салбий тенденцияларни акс
лантириш билан боғлиқ. Унинг ечими умумлаштирувчи кўрсаткичларни эттириб, ҳудуд инновацион салоҳиятини ресурс ва натижавий кўрсат-
уларнинг чегаравий тавсифлари билан боғлаб берувчи тенгсизликлар ти- кичларни ўстиришга йўналтирилган чора-тадбирлар тизимини ишлаб
зими орқали намоён бўлади (3.1.5-жадвал). чиқишни талаб этади.
Бу ерда, I – умумлаштирувчи кўрсаткичнинг белгиси бўлиб, иннова- 2. инқироз ҳолати зонаси (0 < i ≤ 1). Ҳудуд инновацион иқтисодиётини
цион салоҳиятнинг ресурс ва натижавий ташкил этувчиларини тавсиф- салоҳият даражасида етарлича шакллантирилмаганидан ва бунинг учун
лайди; R – инновацион салоҳиятнинг умумлаштирувчи кўрсаткичининг ресурслардан фойдаланиш йўлларини яхшилаш ҳамда инновацион фао-
чегаравий белгиси бўлиб, мумкин бўлган минимал инқироз даражаси че- лиятнинг якуний натижаларини фаоллаштириш талаб этилади.
гарасини кўрсатувчи параметр; Z – инновацион салоҳиятни умумлашти- 3. Қониқарли ҳолат зонаси (i>1). Бунда инновацион жараёнлар ривож-

рувчи кўрсаткичнинг чегаравий белгиси бўлиб, у инқироз олди ҳолати ланишининг инқирозли чегарасидан четга чиқиши содир бўлади ва бу-
чегарасини кўрсатувчи параметр тавсифи орқали акс этади. нинг учун юзага келган ҳолатнинг ижобий динамикасини сақлаб туришга
иккинчи муаммо, танлаб олинган кўрсаткичларнинг чегаравий ҳо- қаратилган чора-тадбирларнинг ишлаб чиқилиши талаб этилади. Мазкур
латини аниқлаш зарурлигидан келиб чиқади. зоналаштириш натижалари инновацион ўзгаришларни амалга ошириш
3.1.5 - ж а д в а л бўйича йўналишларни аниқлаб олиш учун асос бўлиб хизмат қилади.
Ҳудуднинг инновацион салоҳиятини баҳолашнинг норматив модели. 1 БМТнинг Барқарор ривож-
Тенгсизлик тури Умумлаштирувчи кўрсаткичнинг (i) координатаси ҳисоби ланиш комиссияси томони-
Барча кўрсаткичлар учун (фақат Т1 ва Т3 дан ташқари) дан тақдим этилган «Genuine
I ≤ R i = R/I, бунда координата белгиларига «–» ишораси берилади saving» («Ҳақиқий жамғарма»
«кўрсаткичлар
кўрсаткичи)
R < I < Z i = I / Z – координата белгисининг диапазони 0 дан 1 гача оралиқда вари-
ацияланади индикатори тизими» ҳудудлар-
I ≥ Z i = Z/I – координата белгисининг диапазони ҳар доим 1 дан юқори бўлади нинг барқарор ривожланиши-
Т1 ва Т3 кўрсаткичлари учун*ичлари учун* ни баҳолашда иқтисодиётнинг
Т1 ва Т3 кўрсатк
I ≥ R i = I / R, бунда координата белгиларига “-“ ишораси берилади юқори суръатларда глобалла-
i = Z / I – координата белгисининг диапазони 0 дан 1 гача оралиқда вари- шуви ва ташқи таҳдидларнинг
R > I > Z ацияланади ҳудуд иқтисодиётининг ривож-

I ≤ Z i = I / Z – координата белгисининг диапазони ҳар доим 1 дан юқори бўлади ланиш жараёнига таъсири не-

* «Асосий ишлаб чиқариш фондларининг эскириш даражаси» ва «Эксплуатация муддати 10 гизида самарали ҳисобланса,
йилгача бўлган ускуналарнинг улуши». интеграл кўрсаткичлар услуби
асосида баҳолаш эса, мамлакат
1 Преобразование научно-инновационной сферы в регионе: понятийный аппарат / Под ред.
а.е.когута. – СПб.: иСЭП Ран, 1995. с. 49. ичкарисида самаралидир.

1 1