Page 175 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН МУҲИТНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: ҲУДУДЛАР САЛО- 3 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ҲИЯТИНИ БАҲОЛАШНИНГ ИЛМИЙ-УСЛУБИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
ҳамда иқтисодий фаолиятнинг бошқа бир қатор соҳаларига инвестиция- УчИНчИ БОБ БўЙИчА хУлОсА
лар киритилди. 1. Ҳудудлар салоҳиятини комплекс баҳолаш методикаларини ўрга-
2016 йилда умумий қиймати 5,2 млрд. доллар бўлган 164 та йирик ин- ниш, уларни таҳлил қилиш асносида мамлакатимиз ҳудудларининг
вестиция лойиҳаларини амалга ошириш якунланди. шу жумладан, «Тал- иқтисодий-ижтимоий салоҳиятини аниқлашда иқтисодиётнинг қуйидаги
лимаржон иЭСда 450 Мвт қувватли иккита буғ-газ турбинаси қуриш», соҳалари бўйича индикаторларни ҳисоблаш тизимини йўлга қўйиш
«ангрен иЭСда кўмир кукунидан фойдаланишга мўлжалланган 150 Мвт мақсадга мувофиқдир:
қувватли энергия блоки қуриш», «Жиззах вилоятидаги цемент заводини ► меҳнат (аҳолининг сони, иқтисодий фаол аҳолининг улуши, аҳо-
кенгайтириш» амалга оширилди.
шунингдек, «JМ Ўзбекистон» акциядорлик жамиятида «Т-250» ру- лининг олий маълумотга эга бўлган қатлами);
сумидаги енгил автомобиллар ишлаб чиқаришни ташкил қилиш», «Мис ► ишлаб чиқариш (ишлаб чиқариш ҳажми, корхоналарда мавжуд
қуюв заводида янги қуюв печи қуриш», «Мойлисой кони қурилиши», бўлган асосий воситаларнинг қолдиқ қиймати);
«индорама Қўқон текстиль» хорижий корхонасида йигирув корхонаси ► молиявий (солиқ, бюджетнинг солиқсиз даромадлари, бюджет ха-
ташкил этиш (IV-босқич)», андижон вилояти Булоқбоши туманидаги ражатлари, асосий капиталга йўналтирилган инвестициялар);
«Фантекс» масъулияти чекланган жамиятида йигирув корхонаси ташкил ► табиий (қишлоқ ҳўжалик ерлари, қишлоқ хўжалигида яратилган
қилиш», «Сирдарё вилоятидаги «Guliston Med Texnika» қўшма корхо- товар ва хизматлар, фойдали қазилмалар);
насида стерил шприцлар ишлаб чиқариш» ва бошқа лойиҳалар шулар ► транспорт (автомобиль йўлларининг узунлиги, темир йўлларнинг
жумласидандир. узунлиги, ташилган юкларнинг ҳажми);
аҳоли жон бошига хорижий инвестицияларни жалб этиш кўрсат- ► инфратузилма (оқава сувлар, электр тармоғининг қуввати, аҳоли
кичи 2016 йилда 121,8 долларни, жумладан, тўғридан-тўғри хорижий турар жойларининг табиий газ билан таъминланганлик дара-
инвестициялар бўйича 79,4 долларни ташкил этиб, бу кўрсаткичлар ри- жаси).
вожланаётган мамлакатларда ўртача 129,0 долларни, ўтиш иқтисодиёти Ушбу индикаторлар бўйича ҳудудларнинг иқтисодий салоҳиятини
мамлакатларида 160,0 долларни ташкил этмоқда. Ҳудудлар кесимида баҳолаш худудий бошқарув органлари учун тезкор қарорларни қабул
асосий инвестициялар ҳажми (нефть-газ соҳасидаги лойиҳалар ва йи- қилишда, шунингдек, ҳудудий дастурларни ишлаб чиқишда қулайлик
рик инвестиция лойиҳаларини ҳисобга олмаган ҳолда) Тошкент шаҳри, яратиш билан бир қаторда, ҳудудларни комплекс ривожланишини ҳам
Тошкент ва андижон вилоятларига (61%дан зиёд) тўғри келмоқда. Энг таъминлашга хизмат қилади. Бунинг учун эса, қуйидаги методологик му-
кичик кўрсаткичлар эса Бухоро (1,4%), Жиззах (1,7%) ва навоий (1,9%) аммоларни ҳал этиш муҳимдир:
вилоятларида кузатилмоқда. Сўнгги икки ҳудудда эркин иқтисодий зо- ► ижтимоий-иқтисодий салоҳият ва унинг компонентларига иқти-
налар ташкил этилганига қарамасдан, уларга киритилган инвестициялар содий категория ва статистик ўрганиш объекти сифатида қараш;
пастлигича қолмоқда. ► мавжуд бўлган ресурслар ҳажми характеристикаси, уларнинг
шу билан бирга, республиканинг 10 та, хусусан, Қоровулбозор, таркиби, сифати ва бошқа бир қатор параметрлари бўйича ҳудуд
Ғиждувон, шофиркон, Бойсун, Қизириқ, Бахмал, Зафаробод, Мириш- салоҳиятини аниқлаш кўрсаткичлари тизимини ишлаб чиқиш;
кор, Сардоба ва Хозарасп туманларида хорижий инвестициялар иштиро- ► салоҳиятнинг турли элементларини баҳолаш методологиясини
кидаги корхоналар мавжуд эмас. шунингдек, 2017 йил бошига хорижий яратиш;
инвестициялар иштирокидаги 185 та корхона фаолият кўрсатмаётган ► ҳудуд ижтимоий-иқтисодий салоҳиятининг йўқолишини (пасайиб
бўлиб, шундан 183 таси ҳудудлар бўйсинувидаги, жумладан, Тошкент боришини) баҳолайдиган методологияни ишлаб чиқиш;
шаҳри (61), Тошкент (59), Самарқанд (17), наманган (11), Бухоро (5) ва ► ҳудуд салоҳиятидан ноқонуний ва хуфёна фойдаланиш ҳолатла-
Жиззах (5) вилоятларига тегишли корхоналардир. 1 рини акс этувчи методологияни ишлаб чиқиш;
► ҳудуднинг ижтимоий-иқтисодий салоҳиятидан самарали фойдала-
1 Ўзбекистон иқтисодиёти. ахборот-таҳлилий бюллетень. 2016 йил январь-декабрь.
иқтисодий тадқиқотлар маркази. – Т.: 2017. ниш бўйича методологияни яратиш.

1 1