Page 201 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ЎЗБЕКИСТОН ҲУДУДЛАРИНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБА- 4 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
саткич бўйича қўшимча ўсиш суръати 2012 йилда 26,98 фоизга ўсган.
аммо бир фоизлик қўшимча ўсиш кўрсаткичи 2015 йилда 352,3 млрд. Минг йил ўқисаму, мендан «нима-
сўмни ташкил этиб, энг юқори қийматни қайд этган. Йиллар динамикаси ни билдинг», деб сўрасалар, «ҳаддимни
бўйича амалга оширилган ҳисоб-китоблар, статистик таҳлил натижала- билдим» дейман.
рига кўра, Ўзбекистонда капитал қўйилмаларнинг йиллар бўйича жорий Ж.Румий
қиймати ҳажми ҳар йили ўртача 22 фоиздан ўсиб борган.
Мухтасар қиладиган бўлсак, инвестиция сиёсатини амалга ошириш- 4.2. ўЗБЕКИсТОН РЕсПУБлИКАсИДА хОРИЖИЙ
да ҳукумат томонидан қуйидаги асосий тамойилларга устуворликнинг ИНВЕсТИЦИялАР КўлАМИ ВА ОқИМИНИ
қаратилиши, бизнингча, энг мақбул йўл ҳисобланади: ОШИРИШНИНГ КОНЦЕПТУАл ЖИҳАТлАРИ
► республика иқтисодиётига бевосита капитал маблағларни кенг Хорижий инвесторларнинг ўз мамлакати иқтисодиётига қараганда
жалб қилишни таъминлайдиган ҳуқуқий, ижтимоий-иқтисодий ва бошқа мамлакатларнинг иқтисодиётига сармояларни киритишига ундай-
бошқа шарт-шароитларни тобора такомиллаштириш;

► республикамизда жаҳон даражасидаги технологияни етказиб бе- диган ягона куч юқори фойда олишдир. шу боисдан, инвестициялар са-
марадорлигини баҳолаш, уни қиймат ва сифат жиҳатидан таҳлил қилиш
раётган, иқтисодиётнинг замонавий таркибини вужудга келтириш- қийин амаллардан ҳисобланади.
га кўмаклашаётган хорижий сармоядорларга имтиёз ва преферен-
цияларни тақдим этиш тизимини такомиллаштириш; Масалан, хорижий норезедентлар томонидан амалга оширилаёт-
► маблағларни рақобатбардош маҳсулотларни ишлаб чиқариш билан ган инвестицион лойиҳа самарадорлигини баҳолаш бир қанча узлуксиз
боғлиқ бўлган энг муҳим устувор йўналишларга йўналтириш; босқичларни қамраб олган жараёнларни таҳлил қилишни тақазо этади.
► ташқи иқтисодий фаолиятда рақобат қила оладиган ва валюта ту- Бу  инвестицион лойиҳанинг техник-иқтисодий асосномасидан тортиб,
шумини таъминлайдиган етакчи тармоқларни қўллаб-қувватлаш; уни ишга туширишгача бўлган жараёнларни мониторинг қилиб боришни
► аҳоли бандлигини таъминлайдиган ва миллий даромадни ошириш- ва пировардида иқтисодий натижанинг кўлами билан киритилган инвес-
га қаратилган ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларини ри- тициянинг дастлабки қиймати ўртасидаги харажатларни таққослашни
вожлантириш; талаб этади. Бунда энг асосийси альтернатив харажатлар инобатга оли-
► энергия тежамкор ва атроф муҳитга кам зарар етказадиган юқори нади.
технологик, замонавий ускуналарни ўрнатиш; Ўзбекистон Республикасида иқтисодиётнинг устувор тармоқларини
► маҳаллий шароитларга мос келадиган илғор хорижий технологи- ривожлантириш учун хорижий инвестицияларни жалб қилиш сиёсати
яларни татбиқ этиш, ўзимизда яратилаётган ихтироларни рағбат- мавжуд маблағлардан, вақтдан ва имкониятлардан самарали фойдала-
лантириш ва билимлар иқтисодиётига маблағлар йўналтириш. нишга, мавжуд шарт-шароитлардан келиб чиқиб бойликларни самарали
Ушбу вазифаларни ҳал этиш асносида, мамлакатимизда чет эл инвес- жойлаштиришга ва шу йўл билан республика иқтисодиётини кўтаришга,
тицияларини маҳаллий корхоналарга жалб этишнинг қуйидаги устувор унинг жаҳон иқтисодий тизимига қўшилишига, рағбатлантириш йўли
йўналишлари таклиф этилади: табиий хом ашё ресурсларини, шу жум- билан инвестицияларни иқтисодиётнинг устувор тармоқларига жалб
ладан, нефть ва газни қазиб чиқариш, қайта ишлаш бўйича экологик қилишга ҳамда улардан самарали фойдаланишга қаратилган.
тоза ишлаб чиқаришни ташкил этиш; илмталаб ва жаҳон бозорларида Халқаро статистикада инвестицияларни тўғридaн-тўғри хорижий
рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб чиқаришни ташкил этиш; транспорт инвестициялар турига киритиш бўйича ҳар хил ёндашувлар мавжуд.
ва телекоммуникация инфратузилмасини ривожлантириш; қишлоқ хў- Хорижий инвесторлар томонидан назорат қилиш ҳуқуқини белгиловчи
жалиги маҳсулотларини ихчам, арзон техника ва технологиялар асосида кўрсаткич сифатида улар эга бўлган акционерлик капиталининг ҳиссаси
қайта ишлаш соҳаларини ривожлантириш; ресурс ва энергияни тежовчи кўрсаткичидан фойдаланилади (4.2.1-расм).
асбоб-ускуналар ишлаб чиқариш; дори-дармонлар, тиббиёт техникаси ва Бу кўрсаткич аҚшда 10 фоиз, Франция ва Буюк Британияда 20 фоиз-
асбобларини ишлаб чиқариш; туризм индустриясини ривожлантириш. га яқин, Германияда 25 фоиздан 50 фоизгача, Ўзбекистонда эса 49 фоиз

200 201