Page 215 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 215
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ЎЗБЕКИСТОН ҲУДУДЛАРИНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБА- 4 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
ши, Украинадаги икки йиллик пасайишдан кейинги ўсиш ва Ўзбекис- жалб этилишини рағбатлантириш, шунингдек, хорижий инвесторлар
тоннинг янги либераллашуви сабаб бўлди. билан ишлашдаги мавжуд бюрократик ғовлар ва тўсиқларни бартараф
Лондондаги TS Lombard тадқиқот фирмасининг Хитой бўлими ди- этиш, хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналар фаолиятига
ректори Трей Макарвернинг мулоҳазаларига кўра, Хитойдаги бизнесга давлат ва назорат идоралари томонидан ноқонуний аралашувларга йўл
бўлган муносабат «сўнгги уч-тўрт йилда кескин равишда ёмонлашган»: қўймаслик борасида қўшимча чора-тадбирлар қабул қилинишини тақозо
У аввалгидек ўзига жалб этаётгани йўқ. компаниялар катта эътибор бе- этмоқда.
рувчи номинал ўсиш 20 фоиздан 7–8 фоизга қадар тушиб кетди. Юқори технологияли ишлаб чиқаришларни ривожлантиришга тўғ-
1
Бундан ташқари, Макарвернинг таъкидлашича, «хорижий компа- ридан-тўғри қўйилмалар киритаётган хорижий инвесторлар учун мак-
ниялар Хитой хориж сармояларига анча ёпиқ ҳолатга келган, деб ҳи- симал даражада қулай инвестиция муҳитини яратиш, республика мин-
соблашмоқда». Сингапур, Таиланд, Тайванда тўғридан-тўғри хорижий тақаларига хорижий сармоялар ва замонавий технологиялар жалб этилиши
сармоялар келиши яиМга нисбатан тўрт йиллик минимумга қадар ту-
шиб кетди. Лотин америкасида эса 2016 йилнинг сентябрига қадар бўл- рағбатлантирилишини кучайтириш, хорижий инвесторлар ҳамда хорижий
ган 12 ойлик даврда 2003 йилдан бери энг катта даражага етган. инвестициялар иштирокидаги корхоналар учун кафолатлар ва имтиёзлар
инвестициялар жалб қилиниши учун молия бозорида қулай муҳитни тизимини янада мустаҳкамлаш мақсадида қонун ҳужжатларига бир қатор
шакллантириш, солиқ юкини камайтириш, молия ва банк секторини ўзгартириш ва қўшимчалар киритилдики, бу, ўз навбатида, мамлакатимиз-
ислоҳ қилиш, тадбиркорликни ривожлантириш муҳим аҳамиятга эга. нинг инвестицион жозибадорлигини оширишга хизмат қилмоқда. Бундай
Миллий иқтисодиётни ривожлантириш ҳамда янги ишлаб чиқаришни ўзгаришлар сирасида қуйидагиларни келтириб ўтиш жоиз:
ташкил этишда кредит ресурсларини жалб қилиш долзарб масаладир, 1. Хорижий инвесторнинг пул шаклидаги улуши 5 миллион аҚш дол-
чунки буларнинг ҳаммасини амалга ошириш йирик молиявий имконият- ларидан кам бўлмаган янгидан ташкил этилаётган хорижий инвестиция-
ларни талаб этади. Мазкур молиялаштириш масаласининг ечими корхо- лар иштирокидаги корхоналар давлат рўйхатидан ўтган санадан бошлаб
наларга инвестицион кредитлар бериш билан таърифланади. 10 йил мобайнида солиқ қонунчилигида ўзгаришлар юз берган ҳолларда,
Қайд этиш жоизки, мустақиллик йилларида Ўзбекистонда қулай ин- юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи, қўшилган қиймат солиғи
вестициявий муҳит шакллантирилди, хорижий инвесторларнинг ҳуқуқ (товарлар, ишлар, хизматларни реализация қилиш айланмаси), мол-мулк
ва манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича қонун йўли билан кенг кўламда- солиғи, ободонлаштириш ва ижтимоий инфратузилмани ривожланти-
ги имтиёзлар, афзалликлар ва кафолатлар тизими белгиланди. риш солиғи, ягона ижтимоий тўлов, ягона солиқ тўлови, шунингдек,
натижада, республикада иқтисодиётнинг етакчи тармоқлари ва соҳа- Республика йўл жамғармасига ҳамда Таълим ва тиббиёт муассасаларини
ларида хорижий инвестициялар иштирокида 4,2 мингтадан кўпроқ кор- реконструкция қилиш, мукаммал таъмирлаш ва жиҳозлаш жамғармасига
хона ташкил қилинди ва муваффақиятли фаолият юритмоқда. Ҳар йили мажбурий ажратмалар тўлашнинг мазкур корхоналар давлат рўйхатидан
ўртача 3,0 миллиарддан кўпроқ асосан тўғридан-тўғри хорижий инвести- ўтиш санасида амал қилган меъёрлари ва қоидаларини қўллашга ҳақли
циялар ўзлаштирилмоқда, мамлакат иқтисодиётига киритилаётган инвес- эканлиги белгилаб қўйилди.
тициялар умумий ҳажмининг 26,6 фоиздан кўпроғи уларнинг ҳиссасига
тўғри келади. Бу эса хорижий инвесторларнинг республика иқтисодиёти 2. шундай тартиб ўрнатилдики, қиймати 50 миллион аҚш долла-
барқарорлиги ва пишиқ-пухталигига, уни ривожлантириш истиқболларига ридан ошадиган ва хорижий инвесторнинг улуши камида 50 фоиз бўл-
қизиқиши ҳамда ишончи ортиб бораётганидан яққол далолат беради. ган инвестиция лойиҳалари доирасида, ишлаб чиқариш майдонидан
шу билан бирга, жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози давом этаёт- ташқаридаги зарур ташқи муҳандислик-коммуникация тармоқларини
гани, жаҳон ва минтақавий инвестиция бозорларида рақобат кучайиб қуриш бюджет маблағлари ҳамда бошқа ички молиялаштириш манбала-
бораётгани мамлакатда яна ҳам қулайроқ инвестиция муҳитини яратиш, ри ҳисобидан амалга оширилиши белгиланди. 1
ишлаб чиқаришларни модернизация қилиш, техник ва технологик янги- 1
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. Тўғридан-тўғри хорижий инвес-
лаш бўйича лойиҳаларни амалга ошириш учун хорижий инвестициялар тициялар жалб этилишини рағбатлантиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида. Ўзбе-
кистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2012 й., 15-сон, 167-модда; 2013 й., 12-сон,
1 http://www.tslresearch.com 150-модда.
21 21
