Page 290 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
чиқилаётганда барча омиллар ҳисобга олиниши ва аниқ регрессион мо-
деллар асосида оқилона иқтисодий қарорларни қабул қилиш мақсадга
мувофиқ ҳисобланади.
8. Ҳудудлар салоҳиятини комплекс баҳолаш методикаларини ўр-
ганиш, уларни таҳлил қилиш асносида мамлакатимиз ҳудудларининг
иқтисодий-ижтимоий салоҳиятини аниқлашда иқтисодиётнинг қуйидаги
соҳалари бўйича индикаторларни ҳисоблаш тизимини йўлга қўйиш
мақсадга мувофиқдир:
► меҳнат (аҳолининг сони, иқтисодий фаол аҳолининг улуши, аҳо-
лининг олий маълумотга эга бўлган қатлами);
► ишлаб чиқариш (ишлаб чиқариш ҳажми, корхоналарда мавжуд
бўлган асосий воситаларнинг қолдиқ қиймати);
► молиявий (солиқ, бюджетнинг солиқсиз даромадлари, бюджет ха-
ражатлари, асосий капиталга йўналтирилган инвестициялар);
► табиий (қишлоқ ҳўжалик ерлари, қишлоқ хўжалигида яратилган
товар ва хизматлар, фойдали қазилмалар);
► транспорт (автомобиль йўлларининг узунлиги, темир йўлларнинг
ўтказиш қуввати, ташилган юкларнинг ҳажми);
► инфратузилма (оқава сувлар, электр тармоғининг қуввати, аҳоли
турар жойларининг табиий газ билан таъминланганлик дара-
жаси).
Ушбу индикаторлар бўйича ҳудудларнинг иқтисодий салоҳиятини
баҳолаш худудий бошқарув органлари учун тезкор қарорларни қабул
қилишда, шунингдек, ҳудудий дастурларни ишлаб чиқишда қулайлик
яратиш билан бир қаторда, ҳудудларни комплекс ривожланишини ҳам
таъминлашга хизмат қилади.
9. Бунинг учун қуйидаги методологик муаммоларни ҳал этиш
муҳимдир:
► ижтимоий-иқтисодий салоҳият ва унинг компонентларига иқти-
содий категория ва статистик ўрганиш объекти сифатида қараш;
► мавжуд бўлган ресурслар ҳажми характеристикаси, уларнинг
таркиби, сифати ва бошқа бир қатор параметрлари бўйича ҳудуд
салоҳиятини аниқлаш кўрсаткичлари тизимини ишлаб чиқиш;
► салоҳиятнинг турли элементларини баҳолаш методологиясини яра-
тиш;
► ҳудуд ижтимоий-иқтисодий салоҳиятининг йўқолишини (пасайиб
боришини) баҳолайдиган методологияни ишлаб чиқиш;
► ҳудуд салоҳиятидан ноқонуний ва хуфёна фойдаланиш ҳолатларини
акс эттирувчи методологияни ишлаб чиқиш;
2 0
ЯКУНИЙ ХУЛОСА
► ҳудуднинг ижтимоий-иқтисодий салоҳиятидан самарали фойдала-
ниш бўйича методологияни яратиш;
► бозор шароитида ҳудуднинг ижтимоий-иқтисодий салоҳиятини
ривожлантириш омилларини ва уларнинг таъсир қилиш кўламини
аниқлаш бўйича методологияни ишлаб чиқиш.
10. Ҳудудларни инвестицион салоҳиятини баҳолаш бўйича услубиёт
ҳудуднинг инвестицион жозибадорлиги ва ундаги инвестицион фаоллик
ўртасидаги объектив ҳолда мавжуд бўлган ўзаро алоқадорликни ҳисобга
олади, бу эса, инвестицион иқлимни яхшилаш бўйича ҳудудий дастур-
ларни ишлаб чиқишда муаммоли нуқта ва кўрсаткичларни аниқлашга
имкон беради.
инвестиция муҳити микроиқтисодиёт даражасида икки томонлама,
яъни инвестор ва аниқ давлат органлари, хўжалик субъектлари ўртасида-
ги муносабатларда ўз аксини топади. инвестиция муҳити ҳар қандай аниқ
вақт учун объектив ҳолат бўлиб, капитал қўйиш учун мавжуд шароит-
ларнинг мажмуасини ўзида қамраб олади. инвестиция муҳити давлат ор-
ганларининг бошқариш фаолияти таъсирида шаклланади. шунинг учун
давлатнинг инвестиция сиёсати энг асосий омиллардан ҳисобланадики,
Ўзбекистон шароитида бу муҳим омил мунтазам эътибор марказида
турмоғи лозим..
11. Ўзбекистоннинг халқаро майдонда тутган ўрни ва мавқеини оши-
риш, иқтисодий ривожланишини бундан-да юқори суръатларда бўлиши-
ни таъминлаш, аҳолининг даромад манбаини кенгайтириш, ТТХи ки-
риб келиши учун имкониятларни ошириш, ҳудудларнинг инвестициявий
жозибадорлигини янада юксалтириш учун қуйидаги чора-тадбирларни
амалга ошириш мақсадга мувофиқ ҳисобланади:
биринчидан, Ўзбекистоннинг бир қатор халқаро рейтингларда ишти-
рокини таъминлаш ва мавжуд рейтинг кўрсаткичларида эгаллаган ўрни-
нинг пастлигига қарши ижтимоий-иқтисодий, сиёсий-ҳуқуқий ва комп-
лекс тадбирларни амалга ошириш;
иккинчидан, инвестицион муҳит жозибадорлигига таъсир кўрсата-
диган омилларни аниқлаш, уларнинг таъсир доирасини аниқ ҳисоблаб
чиқиш.
12. Ўзбекистон ҳудудларининг ижтимоий-иқтисодий салоҳиятини
инобатга олган ҳолда, Давлат статистика қўмитаси томонидан ҳар бир
ҳудуднинг (вилоятлар, Тошкент шаҳри ва Қорақалпоғистон Республика-
си) инвестицион муҳит жозибадорлиги бўйича «Йиллик статистик хари-
та» эълон қилиб борилишини йўлга қўйиш мақсадга мувофиқдир.
2 1