Page 287 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 287
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ЯКУНИЙ ХУЛОСА
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
маънода давлат томонидан рағбатлантирилади ва уларга ҳар йили дав-
лат бюджетидан субвенция/дотациялар ажратилади. Қишлоқ хўжалиги
яКУНИЙ хУлОсА соҳасининг бошқа соҳаларга қараганда инвестицион жозибадорлигининг
пастлиги туфайли ҳам инвесторлар кўпинча ўз маблағларини юқори да-
Мазкур тадқиқот иши доирасида қуйидаги хулосаларни шаклланти- ромад келтирадиган соҳага йўналтиришга ҳаракат қилишади.
ришга муваффақ бўлинди: инвестицияларни йўналтиришда асосий жиҳатлардан бири сифа-
1. Мамлакатнинг инвестицион жозибадорлиги – ҳудудга сармо- тида ҳудуднинг инвестицион жозибадорлигини инобатга олиш, шун-
янинг кириб келишини белгиловчи ва инвестиция фаоллиги билан га мувофиқ равишда оқилона қарор қабул қилиш кўзланган мақсадни
баҳоланадиган объектив иқтисодий, ижтимоий ва табиий белгилар, во- амалга оширишнинг бирламчи шартидир.
ситалар, имкониятлар ва чекловларнинг йиғиндисидир. Ўз навбатида, Узоқ муддатли оралиқда аграр соҳага ихтисослашиб қолган ҳудуд-
мамлакатнинг инвестицион фаоллигини сармоянинг кириб келиш интен- ларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишини таъминлаш бораси-
сивлиги сифатида кўриб чиқиш мумкин. Мамлакат/ҳудуднинг интеграл да қуйидаги йўналишларга устуворлик қаратиш мақсадга мувофиқ
инвестицион жозибадорлиги – бу мамлакат/ҳудуднинг хўжалик ривож- ҳисобланади:
ланиш шароитларини тавсифловчи ва ундаги инвестицион фаолликнинг ► саноат ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириш, таркибий ислоҳот-
шаклланишига ижобий ёки салбий таъсир кўрсатадиган объектив ижти- ларни кучайтириш ва яҲМда индустриал сектор даражаси улуши-
моий-иқтисодий, табиий-географик ва экологик кўрсаткичларнинг уму- ни ошириш;
мий даражасидир. ► қайта ишлаб чиқаришни интенсивлаштириш мақсадида қишлоқ
2. Мамлакатдаги иқтисодий фаолиятга, авваламбор, чет эл иқтисодий хўжалиги билан саноат соҳаси ўртасидаги кооперацияни ривож-
агентларига нисбатан сиёсий ҳолат муҳим роль ўйнаши мумкин. Уларни лантириш;
ўлчаш учун иккита ўзгарувчан кўрсаткичлардан фойдаланилади. Булар ► ҳудудда мавжуд бўлган табиий-маҳаллий хом ашё ресурсларининг
– ҳудудларининг инвестицион рейтинги ҳамда инвестицион салоҳият ва тури, ҳажмидан келиб чиқиб, ишлаб чиқариш кучларини жойла-
хатар рейтингидир. асосий капиталга йўналтирилган инвестициялар- штириш;
нинг ҳажми ҳудуднинг умумий инвестицион муҳитини акс эттиради. ► ҳудудларнинг имконияти ва салоҳиятидан келиб чиқиб, юқори да-
ички инвесторларнинг фаоллиги хорижий инвесторлар учун ижо- ражадаги ихтисослашувни таъминлаш, кучайтириш ва мавжуд та-
бий белги ҳисобланади. Ҳудуднинг очиқлик даражаси, авваламбор, жрибани Ўзбекистоннинг бошқа ҳудудларига ёйилишини таъмин-
ташқи савдо ҳамда импорт ва экспорт ҳажми билан боғлиқ. айрим лаш;
тадқиқотчиларнинг ҳисоблашича, ҳудуднинг географик хусусиятлари ► меҳнат бозоридаги вазиятни барқарорлаштириш, айниқса, қишлоқ
тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг кириб келишига ҳам тур- меҳнат бозоридаги вазиятни мувозанатлаштириш, ҳудудий меҳнат
тки бўлади. бозорида вужудга келган тафовутни (диспропорция) олдини олиш
шуни ҳам инобатга олиш керакки, ҳудуд қанчалик пойтахтга яқин мақсадида юқори меҳнат талаб қиладиган ишлаб чиқариш коплек-
бўлса, ушбу ҳудудга йўналтириладиган тўғридан-тўғри хорижий инвес- сларини йўлга қўйиш;
тициялар ҳажми ҳам шунчалик юқори бўлади. Чунки бундай ҳолатда ► ҳудудларда ишлаб чиқариш ресурсларидан самарали фойдаланиш-
транзакция харажатлари анча паст бўлади. Юқорида санаб ўтилган омил- ни таъминлаш мақсадида ишлаб чиқариш ва бозор инфратузилма-
лар гуруҳи тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилиш жа- ларининг ривожланишини таъминлаш;
раёнида ҳудуднинг нисбий устунлигини шакллантиради. Бунда хорижий ► маҳаллий ишлаб чиқариш ва иқтисодиётни техник ва технологик
инвесторлар ҳудудий омилларни, уларни нафақат алоҳида, балки улар- жиҳатдан қайта қуроллантириш ва модернизациялаш жараёнлари-
нинг йиғиндисини ҳам ҳисобга олади. ни тезлаштириш;
3. Жаҳонда юз бераётган тенденциялар таҳлили натижаларига кўра, ► ҳудудларда яратиладиган ялпи ҳудудий маҳсулотларни ўртача
ривожланган мамлакатларнинг барчасида қишлоқ хўжалиги қайсидир умумреспублика кўрсаткичидан пасайиб кетишини олдини олишда
2 2
