Page 283 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 283
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ COVID-19 ПАНДЕМИЯСИ ШАРОИТИДА КАМБАҒАЛЛИК, ХАЛҚАРО 5 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ АЛОҚАЛАР ВА ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИ МАСАЛАЛАРИ
зарур бўлади. Булар америкалик Майкл кремер ва келиб чиқиши асли «таблетка»ни кашф қилишди ҳамда ўзларининг номларини иқтисодиёт
ҳиндистонлик бўлган абхиджит Банерджи ҳамда унинг рафиқаси Эстер тарихида муҳрлаб қўйишди.
Дюфло бўлиб, улар камбағалликни аниқлаш ва уни бартараф этиш бора- Юқорида таъкидлаганимиздек, биринчи навбатда ишсизлик дара-
сида ижтимоий инновацияларни амалиётга татбиқ этдишди. жасини пасайтиришга эътиборни кучайтириш лозим. Бу борада ўзига
Уларнинг илмий тадқиқот натижаларига кўра камбағалликни юза- мустақил ёрдам бера олмайдиганларни қўллаб-қувватловчи фаол ва таъ-
га келтиридаган омиллар, шарт-шароитлар диагностикаси билан бирга сирчан сиёсат юритиш, ушбу мақсадларга жамият ва хусусий сектор ре-
ҳар бир мамлакат, ҳудуд ва оила кесимида бартараф этиш мумкинли- сурсларини жалб этиш катта самара беради.
ги аниқланди. Табиий фанлар ва тиббиётда олиб бориладиган тажриба Бинобарин, нодавлат-нотижорат ташкилотлар билан ҳамкорликда
усулларидан (эксперимент) кенг фойдаланган ҳолда мазкур олимлар ке- одамларимизни тадбиркорликка ўқитишнинг энг илғор дастурларини
ния ва Ҳиндистон оилалари, индивидлари мисолида дала тажрибаси ишлаб чиқиш ва касбга ўқитишда нодавлат ташкилотлар фаоллигини ку-
асосида камбағалликни аниқлаш, уни пасайтириш бўйича изланишлар- чайтиришга эҳтиёж катта.
ни олиб боришиб, қуйидаги бош саволни қўйишди: кабағал давлатлар- БЕШИНчИ БОБ БўЙИчА хУлОсА
да таҳсил олаётган ўқувчи-болалар учун бепул тушлик фойдалими
ёки ўқув қўлланма? 1. Хулоса ўрнида айтиш жоизки, инсоният тараққиётининг ҳозирги
Улар томонидан олиб борилган кўплаб тажрибалар (ушбу тажриба 20 даври ва яқин истиқболида иқтисодиёт тармоқлари, ижтимоий соҳа
йил давомида амалга оширилган) шуни тасдиқладики, бепул тушлик ва ва давлат бошқаруви тизимининг сифат жиҳатдан ривожланиши
қўшимча ўқув қўлланма ўқувчиларнинг ўзлаштириш кўрсаткичига ун- рақамли технологияларни кенг жорий этиш билан бевосита боғлиқ бў-
чалик ҳам сезиларли таъсир кўрсатмас экан. шу боисдан, мактабларни либ бормоқда. Мамлакатимиз тараққиётининг истиқболи ҳам рақамли
иқтисодиёт ривожланиши ва рақамли технологияларнинг қамров дара-
турли хилдаги замонавий ўқув қуроллари билан таъминлаш, моддий-тех- жасига таянади. Бунга эришиш учун рақамли иқтисодиётни ривожлан-
ник базасини яхшилашга йўналтирилган молиявий харажатларни амалга тиришнинг қуйидаги асосий шартлари ва устувор йўналишларини санаб
ошириш, ўқувчиларни бепул тушлик ва кийим-бошлар билан таъминлаш ўтиш мақсадга мувофиқ:
каби чоралар қўмга сув сепган каби сингиб кетар экан. ■ рақамли технологиялар барқарор фаолият кўрсатиши учун инсти-
Ўзлаштириш кўрсаткичи ва ўқувчиларнинг билим савиясини кўтара- туционал муҳит ва рақамли инфратузилмани яратиш, давлат хиз-
диган асосий омил: таълим бериш шаклини ва ўқитувчиларнинг таълим матларини кўрсатиш, иқтисодиётнинг реал сектори тармоқлари,
бериш сифатини ошириш, ўқувчиларга индивидуал ёндашув усуллари- соғлиқни сақлаш, давлат кадастри ва бошқа соҳаларда рақамли
ни кучайтириш (дарс мазмунини оширишга) ҳамда болаларни қийнаб технологияларни кенг жорий этиш, шунингдек, Ўзбекистон Рес-
келадиган гижжа касалликларидан фориғ бўлишларини таъминлашга публикаси ҳудудини ривожланган мамлакатлар даражасида интер-
боғлиқ экан. Болалар организмида жойлашган паразитлардан ҳоли бўл- нет глобал тармоғига уланиш имкониятлари билан имкон қадар
масдан туриб, болаларга қанчалик билим берманг унинг ақли ва тафак- тўлиқ қоплашни босқичма-босқич таъминлаш;
кури кенгайиб қолмаслигини Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти ҳам ■ кадрлар тайёрлаш кўламини кенгайтириш ва бу йўналишлар бўйи-
тасдиқлади. ча чуқур билимга эга малакали дастурчилар ва инженер-техник
шу пайтга қадар БМТ, Жаҳон банки, Жаҳон валюта ташкилоти ва ходимларни етиштириш, таълим тизимининг барча босқичларида
турли жамғармалар томонидан камбағал давлатларга миллиардлаб аҚш халқаро андозаларга тўлиқ жавоб берадиган замонавий ахборот тех-
доллари қийматида молиявий ёрдамлар, субсидиялар йўналтирилганига нологияларини ўқитиш, шу жумладан, хорижий ҳамкорларимиз би-
қарамай аҳолининг саводхонлиги ошиб, ўзини-ўзи иш билан таъминлаш лан биргаликда «1 миллион дастурчи» лойиҳасини муваффақиятли
ва тадбиркорлик қобилияти ошиб қолмади. Буларнинг барчаси бесамар амалга ошириш;
кетди. Ушбу давлатлар камбағаллик балосидан қутула олишмади. ай- ■ рақамли иқтисодиёт соҳасида илмий-назарий базани мустаҳкамлаш
нан, абхиджит Банерджи, Эстер Дюфло ва Майкл кремер буни исботлаб ва бу соҳада «Рақамли ишонч» жамғармаси маблағларидан мақсадли
беришди ва дала тажрибаси асосида камбағалликдан фориғ бўладиган фойдаланган ҳолда илмий фаолиятни қўллаб-қувватлаш;
2 2 2
